Bijbelvertalingen

Een Bijbelvertaling is een Bijbel waarvan de oorspronkelijke inhoud in een andere taal is weergegeven. De vertalers hebben meestal de bronteksten (Hebreeuws, Aramees en Grieks) gebruikt voor hun vertaling. De Bijbelse geschriften worden al vertaald sinds de oudheid.

Rond het begin van de jaartelling bestonden er al Griekse vertalingen (Septuagina; Theodotion) en Aramese vertalingen (Targoemiem) van de meeste boeken van het Oude Testament.

In de eerste eeuwen na Christus kwamen daar andere Griekse vertalingen (Aquila; Symmachus), Syrische vertalingen (Pesjitta) en Latijnse vertalingen (Vetus Latina; Vulgata) bij.

Ook de boeken van het Nieuwe Testament werden al vroeg in het Syrisch en in het Latijn vertaald.

Waarschijnlijk is er in de middeleeuwen geen complete Nederlandse bijbelvertaling gemaakt. Maar er bestonden wel vertalingen van delen van de Bijbel.

Een beroemd voorbeeld is de evangeliënharmonie van St. Truiden. In de middeleeuwen waren er vele evangeliënharmonieën in omloop, zowel in het Latijn als in de volkstaal. Evangeliënharmonie is de naam voor een samensmelting van de vier bijbelse evangeliën tot één doorlopend verhaal. De evangeliënharmonie van St. Truiden werd omstreeks 1300 in de benedictijner abdij van St. Truiden (in West-Limburg) door een kopiist overgeschreven.

Een ander bekend werk uit de middeleeuwen is de Rijmbijbel van Jacob van Maerlant. Dit geschrift, daterend uit ongeveer 1270, is niet een echte Bijbelvertaling maar een Bijbelse geschiedenis in rijmvorm.

Nog ouder dan deze werken zijn de Wachtendonckse Psalmen. Dit zijn 25 psalmen in een Oudoostnederlands dialect, uit de negende of tiende eeuw.

In de Noordelijke Nederlanden kwam eind 14e eeuw onder invloed van de Moderne Devotie de verspreiding van de Bijbel in de volkstaal goed op gang. De Moderne Devotie was een kritische theologische stroming die een terugkeer naar ware vroomheid nastreefde. Geert Grote, de leider van deze beweging, heeft veel bijbelgedeelten vertaald of laten vertalen.

Na de uitvinding van de boekdrukkunst werden veel van deze vertalingen gedrukt. Bijvoorbeeld het werk van Grote's leerling Johan Schutken. Hij bewerkte de Psalmen, het Nieuwe Testament en gedeelten van het Oude Testament.

In de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw werden er veel nieuwe bijbelvertalingen gemaakt.

Er verschenen ook verschillende vertalingen in het Nederlands.

Vanaf het eind van de achttiende eeuw werden er nieuwe bijbelvertalingen uitgebracht, zoals de Leidse vertaling en de Utrechtse vertaling. Tot op de dag van vandaag gaat het vertaalwerk door.