Inleiding Titus (NBV)

Deze brief op naam van de apostel Paulus is gericht aan zijn medewerker Titus. Het is niet precies bekend waar, wanneer en door wie deze brief geschreven is. De brief geeft instructies aan de leiders van de christelijke gemeente. Titus, 1 Timoteüs en 2 Timoteüs staan bekend als de ‘pastorale brieven’.

In de pastorale brieven worden ‘dwaalleraren’ bestreden. Soms gaat het om voormalige leerlingen van Paulus, vaak worden ze lijnrecht tegenover de betrouwbare Paulusaanhangers gezet. Beide groepen verkondigden waarschijnlijk een versie van de leer van Paulus, al bieden de brieven daar geen uitgebreide informatie over.

De brieven lijken het onderwijs van Paulus samen te vatten. Een belangrijk onderdeel hiervan zijn de gedragsregels voor in de gemeente en voor in het dagelijks leven. De pastorale brieven zijn de meest conservatieve teksten in het Nieuwe Testament. Zo worden ondergeschikte personen als kinderen, vrouwen en slaven aangespoord om gehoorzaam te zijn. En gelovigen worden opgeroepen zo te leven dat niemand aanstoot aan hen kan nemen.

De gematigde toon van deze brieven hangt vermoedelijk samen met de spanningen die de gemeenten door hun afwijkend gedrag in hun omgeving opriepen.

Titus is een brief waarin regels voor het kerkelijke en sociale leven worden uiteengezet. De brief wordt dan ook wel beschouwd als een kerkreglement in de vorm van een brief.

De brief aan Titus is een van de zogenaamde ‘pastorale brieven’: brieven met aandacht voor het christelijke leven in de eerste gemeentes.

De brief aan Titus is waarschijnlijk niet door Paulus geschreven, maar door een van zijn leerlingen. Als de brief niet van Paulus is, is hij aan het eind van de eerste of het begin van de tweede eeuw geschreven.

De brief aan Titus staat bekend als één van de drie ‘pastorale brieven’. Er staan in deze brieven namelijk talrijke instructies voor het pastorale beleid van de leiders van de gemeenten. De pastorale brieven zouden geschreven zijn door Paulus en geadresseerd aan een medewerker van Paulus: in dit geval aan Titus, die op Kreta verblijft. 

Dat Paulus de brieven zou hebben geschreven, stuit op een aantal historische problemen:

Sommige uitleggers zijn toch van mening dat Paulus deze brieven schreef, onder omstandigheden die ons onbekend zijn uit andere teksten in het Nieuwe Testament. Maar veel uitleggers denken dat een van Paulus’ leerlingen deze brieven waarschijnlijk heeft geschreven, enkele tientallen jaren na zijn dood.

Waarschijnlijk deed deze leerling dit omdat de meningen verschilden over de betekenis van Paulus uitleg van het geloof. Door onder Paulus’ naam een brief te schrijven kon de leerling de apostel zelf als autoriteit opvoeren. Zo kon hij antwoord geven op omstreden kwesties en adviezen verschaffen over actuele problemen.

Volgens de brief heeft Paulus Titus achtergelaten op Kreta om daar een aantal zaken te regelen in de christelijke gemeente daar. 

Na de aanhef van de brief met de afzender, geadresseerde en een groet, volgt een algemene schets van Titus’ taak op Kreta.

Vanaf Titus 2:1 volgen praktische aanwijzingen voor het onderwijs in de gemeente: Titus krijgt te horen wat hij de verschillende groepen (vrouwen, mannen, slaven) in de gemeente moet voorhouden.

In Titus 3:1-11 gaat het om de juiste leer tegenover de leer van dwaalleraren, en de houding die de christenen moeten aannemen tegenover de wereld om hen heen.

De brief wordt afgesloten met praktische zaken en een groet.

De brief aan Titus behoort tot de zogenoemde ‘pastorale brieven’. Deze brieven zijn gericht aan de directe medewerkers van Paulus: Timoteüs en Titus. Maar deze brieven hebben steeds leraren van de generatie na Paulus op het oog. Dat blijkt uit de onderwerpen die behandeld worden in de brieven.

Deze leraren geven leiding aan de gemeenten, maar kunnen geen advies vragen aan Paulus en zijn medewerkers. In de pastorale brieven worden hen duidelijke richtlijnen gegeven. Ook de persoonlijk klinkende waarschuwingen en adviezen aan Timoteüs en Titus zijn in feite aan hen gericht (bijvoorbeeld 1 Timoteüs 4:11-16, 2 Timoteüs 3:14-17, en Titus 2:7-8).

Aangepast op 2 september 2025.