Uitgelicht: King James Bible
In Wales is een eerste druk van een King James Bible opgedoken. De Bijbel werd gevonden in een kast van de plaatselijke kerk in Wrexham. De net aangetreden predikant had een boek gelezen over de geschiedenis van zijn uit de Middeleeuwen daterende kerk en besloot op zoek te gaan naar overblijfselen uit het verleden. Daar trof hij een oude King James Bible aan.
Toen de predikant het exemplaar vond, realiseerde hij zich nog niet dat hij een eerste druk in handen had. Dat ontdekte hij pas toen hij foto’s had gestuurd naar de nationale bibliotheek van Wales had gestuurd.
Eerste druk
De dominee in Wales had overigens makkelijk kunnen zien dat hij een eerste druk van de King James Bible in handen had; er staat namelijk een beroemd geworden fout in. In Ruth 3:15
Koning Jacobus I
De eerste druk van de King James Bible verscheen in 1611. Opdracht tot het maken van deze vertaling was in 1604 gegeven door de protestantse Engelse koning Jacobus I. De koning was goed op de hoogte van theologie en Bijbelvertalen. De bedoeling was dat de King James Bible eerdere Engelse vertalingen zou vervangen, omdat de koning over die vertalingen ontevreden was.
Standaardvertaling
De tweede reden voor één standaardvertaling was dat Jacobus I, die ook koning van Schotland was, zijn centrale gezag ermee kon versterken. Tussen 1607 en 1611 werkten 47 geleerden verdeeld over zes groepjes aan deze vertaling. Het project stond onder leiding van de aartsbisschop van Canterbury, de hoogte Anglicaanse geestelijke. In opdracht van de koning mochten er geen uitvoerige theologische aantekeningen geplaatst worden; die zouden maar leiden tot discussie. De aantekeningen die in de King James Bible staan zijn voornamelijk tekstverwijzingen.
Bijbel voor het volk
Jacobus streefde naar een Bijbel voor het hele Engelse volk en daarin is deze Bijbel wonderwel geslaagd. De vertalers maakten gebruik van bestaande Engelse vertalingen, onder andere die van William Tyndale uit het begin van de zestiende eeuw. Uiteraard zijn ook de bronteksten geraadpleegd. Binnen dertig jaar was deze vertaling in heel Engeland ingeburgerd en een begrip geworden, ook om zijn taalgebruik. Door zijn literaire karakter lag de King James Bible goed in het gehoor en dat bevorderde de populariteit van de Bijbel.
Meest gebruikte Engelse vertaling
De King James Bible wordt ook wel authorised version genoemd, maar strikt gesproken is hij nooit daadwerkelijk geautoriseerd, noch door de koning noch door de kerk of het parlement. Het gezag ontleende de King James Bible aan het feit dat hij tot in de twintigste eeuw de meest gebruikte Engelse vertaling was die gelezen en gehoord is door alle Engelssprekende volken ter wereld. Aan het einde ven de negentiende eeuw kwam een herziene versie uit. Vanaf halverwege de twintigste eeuw werd de vertaling vervangen door nieuwere. Nog steeds wordt de King James Bible gelezen, vooral door meer conservatieve Engelse en Amerikaanse christenen en door literair geïnteresseerden.
Nederlandse Statenvertaling
De Nederlandse StatenBijbel, die voor het eerst in 1637 verscheen, heeft wel iets weg van de King James Bible. Ook deze vertaling is op last van de overheid gemaakt, de Staten-Generaal, met hetzelfde oogmerk: één vertaling die door iedereen gelezen zou worden. De Statenvertaling heeft ook dezelfde positie ingenomen als de King James Bible en heeft dezelfde roem verworven. Een groot verschil tussen beide is dat de King James Bible slechts zeer beperkte aantekeningen heeft, de StatenBijbel staat er vol mee.
dr. Anne Jaap van den Berg is bibliothecaris bij het Nederlands Bijbelgenootschap