Had ik de liefde niet

Door Kelly Deburchgraeve

Voor miljoenen mensen biedt de Bijbel houvast en richting in het leven. De Bijbel helpt ons om de wereld te begrijpen, maar de manier waarop dat voor ieder van ons en in verschillende tradities vorm krijgt, verschilt nogal. Dat leidt meer dan eens tot verhitte discussies en zelfs vijandigheid. Er is wat dat betreft trouwens niets nieuws onder de zon: denk maar eens aan de gang van zaken toen Galileo Galilei eeuwen geleden inzichten deelde die het toenmalige wereldbeeld op de kop zette. Het heliocentrisme van Galilei werd onder leiding van de rooms-katholieke kerk onderdrukt en teruggedrongen. Dat dit standpunt van de Kerk– ongeacht alle wetenschappelijke voortgang – onbesproken bleef tot de jaren 90 van de vorige eeuw, is op zijn minst verbazingwekkend.

Toch was Galilei zelf er ook niet geheel onschuldig aan. In zijn boek Dialoog over de twee voornaamste wereldsystemen uit 1632 laat hij de toen geldende visies rond de plaats van de aarde ten opzichte van de zon in een schijnbare dialoog treden met elkaar. Alleen Galilei vergeleek het standpunt van zijn critici met dat van een intellectueel beperkte idioot. Niet zo bevorderlijk bij het houden van een dialoog, dunkt me.

De zaak ‘Galilei’ en diens schijnbare dialoog is brandend actueel. Hoe vaak vervallen wij vandaag wel niet in het voeren van een schijnbare dialoog wanneer we het hebben over levensbeschouwelijke thema’s en de rol van de Bijbel daarin? Net zoals Galilei proberen we, vanuit de overtuiging van ons eigen gelijk, de mening van een ander te minimaliseren en te ontkrachten en soms zelfs belachelijk te maken.

Waarom hebben we dialoog nodig? Uiteindelijk haalde Galilei toch zijn gelijk? We gaan hiervoor ten rade bij onze joodse buren. In de Talmud vinden we aanwijzingen voor het belang van het bestuderen van de Torah in groepsverband.

Hoe kunnen we in dialoog treden met elkaar rond (actuele) Bijbelteksten zonder in polarisatie te vervallen? In de eerste brief aan de Korintiërs vinden we alvast een leidraad:

Dit Bijbelvers nodigt ons uit om de liefde centraal te houden telkens wanneer we in gesprek gaan met de ander. Met andere woorden, de houding die je aangaat bij een dialoog moet er een zijn van geduld en vriendelijkheid, niet een van ‘grof eigenbelang’, want dat leidt enkel tot teveel ‘toeters en bellen’. Het is enkel via de liefdevolle dialoog dat Gods Rijk werkelijkheid kan worden.

Geïnspireerd vanuit de Katholieke Dialoogschool (het pedagogisch project van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen), die ongeveer 2500 scholen telt en dagelijks vanuit de praktijk op zoek gaat om die liefdevolle dialoog rond levensbeschouwing en de Bijbel telkens opnieuw en anders in te vullen, geef ik graag enkele tips mee:

Omdat beelden en ervaringen nu eenmaal meer zeggen dan woorden ooit zullen kunnen, geef ik ter inspiratie graag nog een voorbeeld mee dat mij zelf overtuigd heeft van de kracht en het nut van dialoog.

Mijn collega Identiteit en Pastoraal, Bellinda, zat met de handen in het haar. Een directeur van een basisschool kwam bij haar aankloppen met het volgende probleem: een groep enthousiaste leraren die instond voor de kerstversiering op school, had wat problemen met het opzetten van de kerststal want dat vonden ze ‘toch niet meer van deze tijd’. De directeur, die opmerkte dat leraren en leerlingen hier inderdaad geen verhaal meer aan hadden, maar die de kracht van het christelijk kerstverhaal en de traditie op school erkende, zat in een tweestrijd. Hoewel de directeur de katholieke identiteit van de school gerust had kunnen onderstrepen en de kerststal vanuit zijn leidersrol zonder veel duiding had kunnen plaatsen, koos hij ervoor om dat niet te doen. Hij zat tijdens een personeelsvergadering samen met zijn team om stil te staan bij de betekenis van het geboorteverhaal van Jezus, en ging samen met Bellinda op zoek naar een alternatief.

Bellinda had het geluk – of noem het de Heilige Geest die haar een handje hielp – om op een artikel te stuiten over een Italiaans dorpje dat Maria, Jozef en kindje Jezus in een rubberbootje had geplaatst. Voor de school, die zelf ook heel wat leerlingen met een vluchtelingachtergrond herbergt, was dit de perfecte oplossing. De zorg voor diegenen die vluchten van geweld en op zoek gaan naar een veilige thuis, dat is een doel waar alle partijen zich achter konden scharen – los van hun visies op traditie. En laat het nu net zo zijn dat in dit voorbeeld – en in alle oprechte liefdevolle dialogen – de liefde met al zijn geduld en vriendelijkheid vooropstaat.

Kelly Deburchgraeve, theoloog van opleiding, werkte mee aan een project rond interlevensbeschouwelijke competenties aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen aan de KU Leuven. Ze is ook projectmedewerker aan de Universitaire Parochie. Daarnaast geeft ze rooms-katholieke godsdienstles in het Heilige-Drievuldigheidscollege te Leuven en werkt ze als coördinator Identiteit en Pastoraal voor het Vicariaat Onderwijs aan het Aartsbisdom te Mechelen-Brussel.