Pesach

Pesach is het belangrijkste feest in het Oude Testament. Op dit feest herdenken de Israëlieten de uittocht uit Egypte, beschreven in Exodus 12:1-28. Het woord Pesach is afgeleid van het Hebreeuwse werkwoord voor ‘voorbijgaan’. Dit verwijst naar het ‘voorbijgaan’ van de engel bij de tiende plaag als de engel de huizen van de Israëlieten niet binnengaat. Hierdoor sterven alleen de oudste zonen van de Egyptenaren.

Pesach begint op de avond van de veertiende dag van de maand nisan (maart/april). Het feest duurt zeven dagen, waarvan de eerste en laatste een feestdag is waarop niet wordt gewerkt (Leviticus 23:7-8). In de tussenliggende dagen is onvermijdelijk werk toegestaan, maar alle dagen staan in het teken van het gedenken van de uittocht. 

Pesach heeft zijn oorsprong in het feest van het Ongedesemde brood. Dit feest was een agrarisch feest dat hoorde bij het begin van de gersteoogst. Voor dit feest werd alle zuurdesem uit de huizen verwijderd en aten de mensen platte, ongerezen broden. Dit symboliseerde een nieuwe start. In Exodus 12 worden Pesach en het feest van het Ongedesemde brood al met elkaar verbonden.

Pesach wordt in Exodus verbonden met de uittocht uit Egypte en de verlossing uit de slavernij. De Israëlieten moeten tijdens het feest ongedesemd brood en geroosterd lam eten. Beide staan bij Pesach symbool voor de grote haast waarmee de Israëlieten Egypte destijds ontvluchtten. Er was geen tijd om het brood te laten rijzen en het lam werd in zijn geheel geroosterd.

Pesach is ook een pelgrimsfeest. Ook bij dit feest klinkt de oproep op om tijdens die feesten voor de HEER te verschijnen, daarom reist iedereen naar de tempel in Jeruzalem.
De Bijbel noemt nog twee andere pelgrimsfeesten: het Wekenfeest en het Loofhuttenfeest (Exodus 23:14-17).
In de periode van de tweede tempel (tussen 515 voor Christus en 70 na Christus) trokken veel joden uit omliggende landen als pelgrim naar Jeruzalem om bij een van deze feesten te offeren in de tempel. 

In het Nieuwe Testament worden geen regels gegeven voor Pesach. Wel speelt het feest een grote rol, vooral in de verhalen rond Jezus’ laatste dagen voor zijn dood en zijn opstanding.

In de evangeliën wordt het pesachfeest een aantal maal genoemd. Het wordt duidelijk dat het een pelgrimsfeest is. Zo wordt er verteld in Lucas 2:41 dat Jozef, Maria en Jezus elk jaar naar Jeruzalem gaan voor het pesachfeest.
Ook spelen Jezus’ laatste dagen voor zijn dood en opstanding zich af tijdens het pesachfeest. Op de eerste dag van het feest houdt Jezus met zijn leerlingen een maaltijd. Die nacht wordt hij verraden door Judas en de volgende dag gekruisigd.

In de vroegchristelijke gemeenten werd nog Pesach gevierd. Maar aan het begin van de vierde eeuw na Christus werd Pasen officieel een op zichzelf staand christelijk feest. Pasen werd hiermee een van de belangrijkste feesten van de vroege kerk. Het werd gezien als het feest om Jezus’ opstanding te herdenken. Het bevrijdende element had dus geen verband meer met Egypte, maar met de opstanding van Jezus uit de dood.

Tegenwoordig begint de viering van Pesach met de sedermaaltijd thuis. Van tevoren is het hele huis schoongemaakt en is alles wat zuurdesem bevat verwijderd. De feestelijke maaltijd thuis verloopt volgens een vaste ordening van verhalen, gebeden, liederen en rituele handelingen.

In de synagoge wordt het Bijbelboek Hooglied gelezen. Dat staat symbool voor de liefde van God voor zijn volk.