Wat is een bijvrouw in de Bijbel?

In de tijd van het Oude Testament kon een man niet alleen meerdere echtgenotes hebben, maar ook een of meerdere bijvrouwen. Deze bijvrouwen hadden een lagere status en waren vooral bedoeld om kinderen te baren. Ook waren deze bijvrouwen een teken van rijkdom en macht. In het Nieuwe Testament komen bijvrouwen niet meer voor.

Het Oude Testament kent weinig wetten omtrent het huwelijk. De bijvrouw (Hebreeuws: pilegesj) wordt in geen van deze teksten genoemd.
Van andere culturen van het Oude Nabije Oosten zijn wel wetsteksten over de bijvrouw gevonden. Volgens het Oud-Babylonische wetboek van Hammurabi (achttiende eeuw voor Christus) mag een man bijvoorbeeld een bijvrouw nemen, ook al heeft hij al kinderen bij zijn eerste vrouw. De eerste vrouw kon zelf een slavin aanbieden aan haar man. Een kind uit deze verbintenis gold dan als kind van de man en zijn eerste vrouw.

Hoewel de wetsteksten van het Oude Testament het onderwerp ‘bijvrouw’ niet aansnijden, komen bijvrouwen wel in verschillende verhalen voor.
In Genesis zijn bijvrouwen vooral bedoeld om kinderen te baren voor onvruchtbare vrouwen. Bekende voorbeelden zijn Hagar (Genesis 16:1-16) en Bilha en Zilpa (Genesis 30:1-13).

In Samuel en Koningen zijn bijvrouwen vooral een teken van rijkdom en macht. Koning Salomo spant de kroon met zevenhonderd vrouwen en driehonderd bijvrouwen (1 Koningen 11:3), maar ook andere koningen hadden vaak een harem.
Twee verhalen laten zien dat bijvrouwen direct in verband werden gebracht met koninklijke macht.

Vanaf de tijd na de Babylonische ballingschap en in de tijd van het Nieuwe Testament spelen bijvrouwen geen rol meer. Wel is er uit buiten-bijbelse bronnen bekend dat mannen maîtresses konden hebben. Maar in de bijbelse verhalen komen die niet voor.