Context en aantekeningen bij Handelingen 5:12-20
Hier vind je informatie over de context van Handelingen 5:12-20 en aantekeningen bij de tekst.
Het boek Handelingen als geheel
Het boek ‘De handelingen van de apostelen’ is een boek over het begin en de ontwikkeling van de christelijke kerk. Lees hier meer over de inhoud en de opbouw van het boek.
Wilbert Dekker schreef een verdiepend artikel bij het boek Handelingen: De geloofwaardigheid van het evangelie en zijn verkondigers als sleutel tot het boek Handelingen
Plek van deze passage in het geheel
Handelingen 2-7 beschrijft het vroegchristelijke leven in Jeruzalem in vier cycli. Centraal staan de tekenen en wonderen en de verwikkelingen die daarop volgen. Dit wordt aangevuld met opmerkingen van Lucas over groei (2:47; 4:4; 5:13-14; 6:7) en verhalen over het gemeenschapsleven (2:43-46; 4:32-5:11; 6:1-6).
- De eerste cyclus gaat over de komst van de Geest (2:1-47).
- De tweede cyclus (3:1-5:11) focust op Petrus en Johannes.
- De derde (5:12–42) op alle apostelen.
- En de vierde (6:8–8:1) op Stefanus.
Handelingen 5:12-20 is het begin van de derde cyclus. In het vervolg ervan verschijnen de apostelen voor het Sanhedrin.
Opbouw en kern van de passage
In een samenvattende beschrijving van het leven van de gelovigen in Jeruzalem (Hand. 5:12-16) legt Lucas de nadruk op de genezingen die de apostelen verrichten, met als hoogtepunt de genezende kracht van Petrus’ schaduw (vers 15). Dit is de derde samenvattende beschrijving; voor de eerste twee zie Handelingen 2:43-47 en 4:32-35. Op een beknopte manier vertelt Lucas daarna over het ingrijpen van de hogepriester en de sadduceeën, de gevangenschap van de apostelen en hun wonderbaarlijke redding (Hand. 5:17-21).
Uitgelicht
Lucas’ samenvattende beschrijving van de groei en ontwikkeling van de vroegste kerk is niet eendimensionaal, maar dynamisch. Hij stipt zowel de aantrekkingskracht aan van de apostelen, bij wie de mensen in de buurt willen komen, als de eerbiedige afstand die men houdt omdat men beseft dat je niet ‘zomaar’ bij deze groep hoort. Zo legt hij er de vinger bij dat de aantrekkingskracht van de kerk niet ligt in populair doen, maar in toewijding aan het nieuwe leven.
Aantekeningen
Bij vers 12
Wonderbaarlijke genezingen
- tekenen en wonderen: Voor wonderen in relatie tot het wereldbeeld, zie dit artikel
in de Bijbel met bijdragen over geloof, cultuur en wetenschap. De combinatie ‘tekenen en wonderen’ komt in het Nieuwe Testament vooral voor in het boek Handelingen. In het Oude Testament is het een veelvoorkomende aanduiding voor het optreden van God of van mensen die namens God handelen. De apostelen worden hier dus uitdrukkelijk in een Bijbelse traditie geplaatst. - zuilengang van Salomo: Gebouwd langs de binnenkant van de muur rond de buitenste voorhof. Deze zuilengang aan de oostzijde sloot het deel van de tempelvoorhof af waar de niet-Joden mochten komen (zie Joh. 10:23). Deze plaats betekent ten eerste dat de gelovigen van Jeruzalem niet met de tradities van het oude verbond gebroken hebben (Hand. 2:46; 3:3; 5:12, 20-21, 42), zoals ook Jezus zelf dit niet heeft gedaan. Ten tweede is voor Lucas de tempel het centrum van waaruit Gods nieuwe wereld begint. Ten derde doet bijeenkomen in een zuilengang denken aan de manier waarop filosofische scholen functioneerden. In het licht van vers 13 (zie de aantekening daar) suggereert dit de ontwikkeling van een onderscheiden groep met een eigen identiteit.
- eensgezind: Dit is wat de groep van gelovigen typeert in de beschrijving van Lucas. Zie 1:14, 2:46, 4:24 (en voor een vergelijkbare omschrijving met ‘eendrachtig’, zie Hand. 4:32).
Bij vers 13
- niemand (…) voegen: Letterlijk is ‘niemand van de overigen’ hier het onderwerp. Doordat de samenhang in deze samenvattende passage niet zo duidelijk is, is het onzeker wie hier bedoeld worden. Het waarschijnlijkst lijkt dat buitenstaanders bedoeld zijn. Wellicht bleven zij op afstand omdat ze gehoord hadden over de straf van Ananias en Saffira (Hand. 5:1-11). Ze voelden aan dat je je niet vrijblijvend bij deze groep kon ophouden. In de tweede helft van het vers wijst Lucas erop dat dit niets afdeed van de populariteit bij het volk. In vers 14 is wel sprake van grote toestroom, maar dat zijn mensen die de stap nemen om te gaan geloven. Ook dit wijst erop dat de grens tussen groepsleden en buitenstaanders duidelijker wordt.
Bij vers 14
- vrouwen: Lucas wijst nadrukkelijk op de aanwezigheid van vrouwen in de gemeente van de gelovigen; vergelijk Handelingen 1:14; 8:3, 12; 9:2; enzovoort.
Bij vers 15-16
- schaduw: Als de schaduw van een goed mens op iemand viel, werd daaraan een gunstige invloed toegekend; de schaduw van een slecht mens zou een ongunstige invloed hebben. Dat Petrus deze kracht uitstraalt, is het hoogtepunt van zijn optreden in Jeruzalem. In vers 16 komen voor het eerst ook mensen uit de omliggende steden op de gemeente af.
- vanuit de steden (…) stroomden de mensen toe: Het optreden van de apostelen vertoont grote continuïteit met dat van Jezus. Tekenen en wonderen, genezingen en een toestroom van een menigte mensen uit andere steden (zie Luc. 8:4).
Bij vers 17
Gevangenneming van de apostelen
- sadduceeën: zij vormden een behoudende groep priesters rond de tempel van Jeruzalem. Bij het volk hadden ze minder invloed dan de farizeeën, maar ze hadden wel belangstelling voor deelname aan de politieke macht. De naam is waarschijnlijk afgeleid van Sadok (2 Sam. 15:24-38; 1 Kon. 1:32-40). Deze aristocratische groepering volgde de geschreven Thora na maar niet de ‘traditie van de voorouders’ waar de farizeeën zich aan hielden. Ze onderscheidden zich daarnaast door het ontkennen van de opstanding van de doden. De farizeeën geloofden hier wel in, net als de volgelingen van Jezus (Hand. 23:6-10). Vermoedelijk waren de sadduceeën aanhangers van de visie van het boek Prediker.
- vervuld van jaloezie: Het is opvallend dat Matteüs en Marcus vertellen dat de hogepriesters Jezus uitleverden aan Pilatus ‘uit afgunst’ (Mat. 27:18, Marc. 15:10) vanwege zijn populariteit bij het volk. Lucas noemt dat niet in verband met Jezus, maar wél in verband met de apostelen.
Bij vers 18
- gevangennemen: De apostelen overkomt hetzelfde als wat met Jezus gebeurde, maar de afloop is anders. Jezus kwam om zijn leven te geven, de apostelen zijn aangesteld als getuigen.
Bij vers 19
- een engel van de Heer: Andere ingrepen door engelen zijn te vinden in Handelingen 8:26 (een engel spreekt Filippus toe), 12:7-10 (een engel bevrijdt Petrus uit de gevangenis), 12:23 (een engel slaat Herodes), 27:23 (een engel verschijnt aan Paulus).
Bij vers 20
- het nieuwe leven: Letterlijk vertaald staat hier ‘dit leven’; ook elders in Handelingen is het leven of het eeuwige leven inhoud van de christelijke verkondiging, vergelijk Handelingen 3:15; 11:18; 13:46, 48. Het komt tot uiting in een gemeenschappelijk en eensgezind leven, vervuld van de Geest en onder leiding van de Heer Jezus.
(Bron STIP) à Bron: Studiebijbel in Perspectief
(Bron STIP, aangepast) à Bron: Studiebijbel in Perspectief, aangepast
Bron: Het Nieuwe Testament met Joodse Toelichtingen
Bron: Het Nieuwe Testament met Joodse Toelichtingen, aangepast
Bron: Willibrordvertaling editie 2012
Bron: Willibrordvertaling editie 2012, aangepast
Achtergrondinformatie
Bijbel Basics
Bijbel Basics item bij deze tekst: De apostelen in de gevangenis
Toelichting bij kernwoorden en begrippen
Verdieping bij thema’s
Ga op deze pagina naar:
- het boek Handelingen als geheel
- de plek van deze passage in dit geheel
- opbouw en kern van deze passage
- aantekeningen bij de verzen
- achtergrondinformatie bij kernwoorden en begrippen