Inleiding Handelingen (NBV)

De handelingen van de apostelen is een boek over het begin en de ontwikkeling van de christelijke kerk. Het maakt duidelijk hoe het goede nieuws van Jezus over de hele wereld verspreid raakte. Het boek Handelingen is van dezelfde auteur als het evangelie volgens Lucas en vormt het vervolg erop.

Het belangrijkste thema in het boek Handelingen is de werking van de heilige Geest. De heilige Geest is de kracht achter de verspreiding van het goede nieuws, de kracht achter het ontstaan van de kerk.
De ontwikkeling van de kerk is ook een belangrijk onderwerp in Handelingen. Lucas begint met het beschrijven van de groei en bloei van de christelijke gemeente van Jeruzalem. Van de gemeente wordt in eerste instantie een ideaal beeld geschetst, maar er komen ook problemen en de gemeente krijgt te maken met vervolging. De kerk groeit vervolgens buiten Jeruzalem, eerst in Judea en Samaria, en later, mede dankzij Paulus, ook daarbuiten. 
De verspreiding van het geloof leidt tot een ander belangrijk thema: de verhouding tussen Joodse en heidense christenen.
Het boek eindigt met de gevangenschap van Paulus in Rome. Het geloof in Jezus heeft zich verspreid tot aan het einde van de wereld, tot in het centrum van de macht.

De stijl van het boek Handelingen is redelijk verzorgd. Het voorwoord laat zien dat de schrijver thuis was in de populairwetenschappelijke literatuur van zijn tijd. De stijl van zowel het boek Handelingen als het Lucas-evangelie heeft overeenkomsten met die van Grieks-Romeinse geschiedschrijving.

Het boek Handelingen begint met een voorwoord en een terugblik (Handelingen 1). Het vervolg is opgebouwd rond twee hoofdfiguren: Petrus en Paulus. 

In het eerste deel is Petrus de hoofdpersoon. Hij zet ook de eerste stappen naar de verkondiging onder de heidenen (Handelingen 2-14). Vanaf hoofdstuk 13 komt Paulus steeds duidelijker in beeld. Het tweede deel van Handelingen beschrijft hoe Paulus met zijn zendingsreizen het christendom verder uitbreidt (Handelingen 16-28).
Tussen deze twee grote delen rondom Petrus en Paulus is de samenkomst van de apostelen in Handelingen 15 het scharnier. In dat hoofdstuk wordt verteld dat de verkondiging van het evangelie onder de heidenen wordt goedgekeurd zonder dat de besnijdenis verplicht wordt gesteld.

Handelingen is het vervolg op het evangelie volgens Lucas. In Lucas beschrijft de auteur het leven, de dood en opstanding van Jezus, in Handelingen vertelt hij hoe het goede nieuws van Jezus over de wereld verspreid wordt.

Handelingen en het Lucas-evangelie hebben dezelfde auteur. Het is niet bekend wie deze boeken schreef. De boeken zijn waarschijnlijk geschreven rond het jaar 80 na Christus.

Het boek Handelingen wordt door de kerkelijke traditie toegeschreven aan Lucas, de trouwe gezel van Paulus en de geliefde arts, afkomstig uit Antiochië in Syrië. De traditie baseert zich op de vermelding van Lucas in sommige brieven van Paulus (Filemon 1:24; Kolossenzen 4:14; 2 Timoteüs 4:11), in combinatie met de vermelding van ‘wij’ in bepaalde passages in Handelingen (zoals in Handelingen 16:10).

Handelingen is anoniem overgeleverd en pas later toegeschreven aan Lucas. Op grond van de tekst weten bijbelwetenschappers dat de auteur:

De auteur voelde zich dus zowel in de hellenistische als in de Joodse cultuur thuis. Daarom is het moeilijk om te bepalen of hij een heiden of een Jood was. Wel weten we dat hij tot de tweede of misschien derde generatie christenen behoorde. In de inleiding van het Lucas-evangelie zegt hij duidelijk dat hij zelf geen ooggetuige van Jezus’ leven is en dat hij zijn geschrift baseert op de traditie (Lucas 1:2).

Aangezien Lucas een christen van de tweede of derde generatie was, het Marcus-evangelie kende en weet had van de val van Jeruzalem in 70 na Christus, is Handelingen waarschijnlijk geschreven omstreeks het jaar 80 na Christus. Waar het tot stand kwam is onduidelijk: het kan op elke plaats in de hellenistische wereld geschreven zijn.