Wie is die ruiter?

Openbaring 6:2 is waarschijnlijk de moeilijkste tekst in Openbaring, omdat niet zeker is wie of wat de ruiter op het witte paard is. Je kunt dit beeld positief opvatten: als Christus zelf of als verpersoonlijking van de prediking van het evangelie. Maar sinds Maarten Luther wordt deze eerste ruiter meestal negatief opgevat: als symbool van oorlog of antichristelijke misleiding.

In Openbaring 5 werd een boekrol geïntroduceerd waarvan het lam in hoofdstuk 6:1-8 de eerste vier zegels opent. Er verschijnen vier ruiters. De laatste drie brengen onheil op aarde, maar wat doet de eerste ruiter? De laatste drie zijn geen individuen, maar machten die in de geschiedenis werkzaam zijn. Hoewel sommigen in de eerste ruiter Christus zien, is ook deze ruiter dus eerder ook de verpersoonlijking van een macht. Maar is dat een goede of kwade macht? En waarom is dat belangrijk om te weten?

Op het eerste gezicht lijken de vier ruiters en paarden sterk op elkaar, maar toch zijn er grote verschillen tussen de eerste en de andere drie:

Dat de vier ruiters geen gelijksoortige groep zijn, blijkt ook in de tweede zin in Openbaring 6:8. Daar noemt Johannes drie rampen, namelijk het zwaard, hongersnood en dodelijke ziekten [of pest]. Hij zegt het niet, maar hij ontleent dit drietal rampen aan het Oude Testament, en wel aan Jeremia, waar het trio ‘het zwaard, de honger en de pest’ een vaste combinatie is. Aan dit trio heeft Johannes ‘wilde dieren’ toegevoegd als de ‘opruimers’ van de slachtoffers van de voorgaande rampen. Johannes’ gebruik van Jeremia bevestigt dat alleen het tweede, derde en vierde paard onheil verbeelden. (Dit alles zou veel duidelijker zijn wanneer het tweede deel van vers 8 genummerd was als vers 9. De traditionele versnummering zet ons weer eens op het verkeerde been.)

Iemand die Openbaring voor het eerst leest, zal bij de eerste ruiter positieve gedachten hebben, want tot hiertoe in het boek is de kleur wit steeds in positieve zin genoemd (1:14; 2:17; 3:4–5, 18; 4:4). Datzelfde geldt voor de krans (2:10; 3:11 en 4:4). De belangrijkste elementen van de beschrijving van de ruiter (de kleur wit, de krans en het woord overwinnen) houden hun positieve betekenis ook na Openbaring 6:1-8.

Een andere reden voor een positieve uitleg is de nauwe parallel met Openbaring 19:11-16. Omdat de ruiter in hoofdstuk 19 onmiskenbaar Christus is, moet de ruiter in 6:2 ook een positieve betekenis hebben. Er zijn overigens wel verschillen tussen de twee ruiters: De eerste ruiter draagt een boog, terwijl bij de tweede een zwaard uit zijn mond komt. De eerste ruiter ontvangt een krans (stephanos) terwijl de andere ‘veel kronen’ (diadēmata, 19:12) draagt.

En wist je dat in 14:14-16 een derde hemelse figuur verschijnt die ook wordt geassocieerd met de kleur wit? Ook Hij moet Christus zijn, hoewel sommigen aan een engel denken. Dit bevestigt onze conclusie dat de eerste ruiter een positieve betekenis heeft.

Ik zie de eerste ruiter daarom als verpersoonlijking van iets goeds. Daarbij denk ik, met andere uitleggers, specifiek aan het evangelie dat over de hele wereld zal worden gepredikt na de overwinning van Christus op de paasmorgen. De ruiter op het witte paard verbeeldt de gang van het evangelie en het werk van de wereldwijde Kerk. Dit goede vindt plaats gelijktijdig met ‘het zwaard, de honger en de pest’ die door de andere ruiters worden vertegenwoordigd.

De eerste ruiter staat voor de voortzetting van het werk van Jezus door zijn volgelingen, de verkondiging en de activiteit van de christelijke gemeente. Het is dus niet alleen maar slecht wat er in de geschiedenis gebeurt. Jezus is niet afwezig. Wat een bemoediging!

Dr. Pieter J. Lalleman is Bijbelwetenschapper, schrijver en spreker. Hij woont in Zwolle.