Johannes schrijft een brief

Het Nieuwe Testament bevat een groot aantal brieven. Van de zevenentwintig boeken zijn maar liefst eenentwintig brieven. Of zijn het er tweeëntwintig? Laten we eens kijken naar het laatste bijbelboek, Openbaring.

Dit boek begint met een paar inleidende opmerkingen over de Bron ervan. Het komt bij Jezus Christus vandaan. Maar daarna vervolgt de menselijke auteur, Johannes, met een begin zoals we in een brief vinden:

Dit begin lijkt als twee druppels water op de manier waarop de meeste andere brieven in het Nieuwe Testament beginnen. Kijk ook maar eens naar de brieven in Handelingen 15:23-29 en 23:26-30. We zouden Openbaring een vierde brief van Johannes kunnen noemen, ook al weten we niet zeker of deze Johannes dezelfde persoon is als de schrijver van 1, 2 en 3 Johannes.

Wanneer we verder lezen in Openbaring, komen we al snel bij het bekendste gedeelte van het boek: de zeven aparte briefjes aan de zeven gemeenten in de hoofdstukken 2 en 3. Als je die leest, ben je geneigd Openbaring te zien als niet één maar zeven brieven! Het boek is een brief bestemd voor Efeze, Smyrna en de vijf andere kerken, en die krijgen elk hun eigen versie ervan.

In hoofdstuk 1:4-8 en in de hoofdstukken 2-3 zien we dus dat Openbaring een brief is. Deze brief begint op de manier die we ook kennen van de seculiere brieven uit die tijd. Johannes richt zich tot zeven gemeenten die in 1:11 voor het eerst genoemd worden. Zeven is het getal van volledigheid, compleetheid, en samen vertegenwoordigen deze kerken de wereldwijde kerk. Er waren meer gemeenten in Asia, zoals in Kolosse en Milete, maar de Heer Jezus laat Johannes precies aan zeven ervan schrijven. De wens van genade en vrede in de verzen 1:4-8 lijkt op de goede wensen waarmee Paulus de meeste van zijn brieven begint. En ook het allerlaatste vers, 22:21, past bij het briefgenre.

De zeven gemeenten in Asia, het westen van het huidige Turkije, die de brief ontvangen, liggen ongeveer in een cirkel en ze worden ‘met de klok mee’ genoemd en aangeschreven. Dit suggereert dat er zeven kopieën van het boek Openbaring werden geschreven en dat een bode deze op een rondreis door Asia afleverde aan de zeven gemeenten, om vanuit Laodicea weer terug te keren naar de havenstad Efeze.

Toch is Openbaring geen gewone brief. In een tijd waarin de brieven, e-mails en WhatsAppberichten je om de oren vliegen, vraagt dit bijbelboek op een speciale manier de aandacht. Johannes dient zijn brief namelijk aan als een profetie en hij neemt een aparte zaligspreking op voor de lezers en hoorders:

In die tijd kon slechts een minderheid van de mensen zelf lezen en schrijven. Geletterde mensen in de gemeenten lazen de christelijke brieven en andere teksten voor aan de rest van de gemeente.

Dat zijn brief een profetie is, benadrukt Johannes aan het einde nog een paar maal, in Openbaring 22:7, 10 en 18. In 22:10 wordt hem ook gezegd dat hij de brief niet geheim mag houden (verzegelen), maar direct moet publiceren. Dat past bij een profetie: dat is het woord van de Heer voor tijdgenoten, die er acuut naar moeten luisteren en er dan naar handelen.

Een profetie verheldert de toestand in de wereld voor de hoorders. De briefschrijvende profeet Johannes prijst ons zalig wanneer we zijn boek lezen of horen, en hij wenst ons Gods genade en vrede. Daar sluit ik mij graag bij aan. Neem en lees.

Dr. Pieter J. Lalleman is schrijver, nieuwtestamenticus en predikant van de Baptistengemeente in Knaphill, Surrey, Groot-Brittannië.