Een evangelische kijk op de deuterocanonieke boeken

Sam Janse pleit ervoor om in elke editie van de Bijbel standaard de deuterocanonieke boeken op te nemen. Mij lijkt dat geen goed idee. In mijn exemplaar van de NBV21 staan de deuterocanonieken al. Ze zitten me niet in de weg. Maar voor mij zijn ze geen onderdeel van het geïnspireerde woord van God, en het is niet nodig om ze ongevraagd in handen van iedereen te geven. Gedrukte Bijbels zijn al duur genoeg. 

Ik weet dat dit in andere tradities anders ligt. Mijn rooms-katholieke en orthodoxe zusters en broeders kijken anders tegen deze boeken aan, maar ik sta graag in de protestantse traditie. Sinds de reformatie maken wij onderscheid tussen canoniek en deuterocanoniek. 

De eerste groep boeken geldt als geïnspireerd en daarom gezaghebbend in zaken van geloof en leven, de tweede groep niet. Het zou verwarrend zijn als die tweede groep altijd standaard werd meegedrukt. Ik ben geneigd de deuterocanonieke boeken een status te geven die vergelijkbaar is met die van de geschriften van goede theologen zoals Calvijn, C.S. Lewis en John Stott. De moeite van het lezen waard, zeker niet iets om bang voor te zijn, maar je stopt ze niet in één band met de heilige Schrift. 

Het is beter om ons te laten leiden door de beslissingen die Joodse gelovigen destijds hebben genomen. De deuterocanonieke boeken maakten geen deel uit van de Hebreeuwse Bijbel en daardoor ook niet van de Schriften van de vroege kerk. Deze boeken zullen bij de (meeste) nieuwtestamentische schrijvers wel bekend zijn geweest en er klinken wel enkele echo’s uit door. Maar ze hadden duidelijk niet dezelfde status als de boeken die het Oude Testament gingen vormen. Ook worden ze in het Nieuwe Testament nergens met zoveel woorden geciteerd. 

Ik heb bovendien een pragmatisch argument voor mijn standpunt. De Bijbel is bedoeld om uit te preken. Voorgangers komen nu al niet aan het hele Oude Testament toe (toch …?). Door nog meer boeken toe te voegen, wordt dat probleem groter. 

Beschouw ik de canon als gesloten? Ja. Vóór de komst van de smartphone vertelde ik mijn studenten weleens ‘dat de brief van Paulus aan de Atheners vanmorgen was gevonden’. ‘En,’ vroeg ik dan, ‘zouden we deze brief in de canon moeten opnemen?’ Na discussie was het beste antwoord altijd ‘nee’. Als het de Heer heeft behaagd om de kerk vanaf het begin te voeden vanuit de huidige canonieke boeken (en ja, ik weet dat de vorming van de canon van het Nieuwe Testament even duurde en geen rechtlijnig proces was), dan is de canon de facto gesloten. Als ‘evangelical’ gelovige heb ik daar geen moeite mee. 

Dr. Pieter J. Lalleman is Bijbelwetenschapper, schrijver en spreker. Van 2000 tot 2021 was hij docent Nieuwe Testament aan het Spurgeon’s College in Londen. 

Pieter J. Lalleman, ‘Een evangelische kijk op de deuterocanonieke boeken’ in: Met Andere Woorden 44/2 (oktober 2025), 46-47.