Door wrijving ontstaat glans

Gijsbert van den Brink en Anne-Mareike Schol-Wetter

Met Andere Woorden 41/2

‘Mijn Bijbel troost’, en ‘Mijn Bijbel geeft hoop’, allemaal leuk en aardig, maar mijn Bijbel schuurt ook gewoon – aldus een predikant tijdens een panel voorafgaand aan de Bijbelcampagne die het NBG in het najaar van 2021 lanceerde. Voor veel lezers zal het herkenbaar zijn: naast mooie, hoopgevende en inspirerende teksten zijn er genoeg teksten die we moeilijk kunnen rijmen met ons wereldbeeld en ons Godsbeeld. De onlangs verschenen Bijbel met bijdragen over geloof, cultuur en wetenschap kan daarbij helpen.

Lezers kunnen gemakkelijk vastlopen in obscure wetsteksten, schijnbaar betekenisloze geslachtslijsten, of teksten waarin God zich van een schrikbarend gewelddadige kant laat zien. Zelfs binnen de kerk klinkt daarom wel eens de roep naar iets als de ‘Jefferson-Bijbel’: een gekuiste uitgave die van alles ontdaan is wat de moderne, westerse mens tegen het hoofd stoot. Aan de andere kant van het spectrum zijn er lezers die willen vasthouden aan het goddelijk geïnspireerde karakter en gezag van de hele Schrift, en die zich daardoor, bedoeld of onbedoeld, al snel buiten het algemene maatschappelijke discours geplaatst weten.

Helemaal ingewikkeld wordt het wanneer Bijbelteksten, vaak zonder enige context, worden opgevoerd als bewijs van hoe achterhaald het christelijke geloof eigenlijk is. Dat gebeurt in het publieke debat, maar ook bij de koffieautomaat: leg dan maar eens uit dat je heus niet gelooft dat echtbrekers gestenigd moeten worden of dat je het scheppingsverhaal serieus kunt nemen zonder alle moderne wetenschap overboord te gooien.

De Bijbel met bijdragen over geloof, cultuur en wetenschap – kortweg ‘Wetenschapsbijbel’ – is bedoeld om lezers te helpen de kloof tussen het Bijbelse en het hedendaagse wereldbeeld te duiden en waar mogelijk te overbruggen. De kernredactie bestond uit Gijsbert van den Brink (VU), Arie Zwiep (VU), Koert van Bekkum (ETF Leuven/Theologische Universiteit Kampen) en mijzelf. Ruim zestig wetenschappers uit de breedte van de kerken en van verschillende universiteiten, van Bijbelgeleerden tot sterrenkundigen, hebben er elk vanuit hun eigen vakgebied aan meegewerkt. Het accent ligt op informeren, maar vaak klinken ook hun persoonlijke insteek en afwegingen door. Zo deelt Heino Falcke zijn kennis over het ontstaan van het heelal én zijn verwondering over de schoonheid van de schepping. Almatine Leene diept het begrip ‘beeld van God’ uit, en daagt de lezer uit om na te denken over de consequenties daarvan voor ons mensbeeld. Trees van Montfoort schrijft over duurzaamheid in het licht van de Bijbel, en Erik Borgman laat de lezer zien hoe tegendraads én actueel de Bijbelse kijk op armoede en rijkdom is. De uitgave is niet bedoeld om eenduidige antwoorden te geven op de vragen van huidige lezers, maar wel als gids op hun weg met de Bijbel.

De Bijbel met bijdragen over geloof, cultuur en wetenschap bevat de complete tekst van de NBV21. Aan de Bijbeltekst zijn drie soorten teksten toegevoegd. Allereerst zijn op aparte pagina’s ruim twintig uitgebreide thema-artikelen opgenomen over onderwerpen die door de hele Bijbel heen van betekenis zijn, zoals: wonderen, dood en hiernamaals, duurzaamheid en de beleving of rechtvaardiging van geweld.

Daarnaast staan er naast de Bijbeltekst zo’n vijftig topics over specifieke onderwerpen, waaronder bezetenheid, toeval, discriminatie en rentmeesterschap. Ter kennismaking met deze Bijbeleditie is het artikel over rentmeesterschap opgenomen in dit nummer van Met Andere Woorden. Verder zijn er ongeveer tweehonderd toelichtingen bij individuele Bijbelteksten opgenomen.

Achterin staan registers waarin de bijdragen alfabetisch en op onderwerp terug te vinden zijn. Bij zeven vraagstukken is verdiepingsmateriaal toegevoegd voor studie of groepsgesprek. Voor wie op zoek is naar nog meer achtergronden, is er een lijst met literatuurtips.

Op wie richt deze uitgave zich? In principe op iedereen die in de Bijbel geïnteresseerd is. In het bijzonder richten we ons op lezers die benieuwd zijn naar de wereld achter Bijbelteksten die lijken te botsen met moderne opvattingen en onze werkelijkheidsbeleving, en op lezers die willen weten hoe hedendaagse thema’s vanuit Bijbelpassages benaderd kunnen worden.

We denken aan lezers die hun kennis willen verdiepen en hun denkkaders verbreden en die handvatten zoeken voor het gesprek hierover – binnen en buiten de kerk. We denken daarnaast aan ‘Bijbelprofessionals’ – voorgangers, theologen en predikanten – die zulke gesprekken willen stimuleren.

Dankzij het studiemateriaal is de uitgave ook geschikt voor groepsgesprekken en kringavonden. Zo wordt bij het thema-artikel over wonderen bijvoorbeeld de vraag gesteld: ‘Wat vind jij moeilijker uit te leggen: dat er soms nog steeds dingen gebeuren die je een wonder zou kunnen noemen? Of dat er juist zo weinig wonderen plaatsvinden?’ En bij kosmologie wordt gevraagd: ‘Als jij een tekening zou maken van de kosmos, wat is daarop dan te zien? Wat staat in het middelpunt? Wat is verder weg? Is er ruimte voor “de hemel”? En waar bevindt God zich in het plaatje?’

Door afgewogen informatie en daarbij steeds de uitdaging om je eigen standpunt te verwoorden, krijgen lezers tools in handen om goed geïnformeerd en met meer (zelf)vertrouwen de Bijbel te lezen en het gesprek erover aan te gaan.

De Bijbel met bijdragen over geloof, cultuur en wetenschap is een initiatief van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap in samenwerking met de Faculteit Religie en Theologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Als kernredactie hopen en verwachten we dat deze uitgave zal helpen om de Bijbel op een vruchtbare manier in gesprek te brengen met de inzichten en ervaringen van huidige lezers, binnen en buiten geloofsgemeenschappen. We zien uit naar open gesprekken over wat ons aantrekt en wat ons afstoot, in het geloof dat juist door wrijving glans ontstaat.

Meer weten? Lees hier meer over de ‘Wetenschapsbijbel’.

Prof. dr. G. van den Brink is hoogleraar theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en doet onderzoek naar de verhouding van geloof, theologie en (natuur)wetenschap.

Dr. Anne-Mareike Schol-Wetter is Hoofd Bijbelgebruik bij het NBG.

Gijsbert van den Brink en Anne-Mareike Schol-Wetter, ‘Door wrijving ontstaat glans. Een voorproefje van de Wetenschapsbijbel’ in: Met Andere Woorden 41/2 (oktober 2022), 72-75.

Meer artikelen uit Met Andere Woorden