Job 42:1-6 – Preekinspiratie

Overrompeld en opgebeurd door Gods eigen spreken geeft Job antwoord. Apart. Je hoort een ander mens terwijl het toch dezelfde man is. Dat komt ervan als God voorbij komt en het woord neemt. Al veranderen de omstandigheden daarmee niet gelijk. Net zomin als dat gebeurde bij Job. Je verandert er zelf wel van. Je onrust maakt plaats voor rust. Je opstand verandert in overgave. Vertrouwen wint het van vertwijfeling.

Een regelrecht wonder is dat. Een wonder wat niet onderdoet voor die wonderen die wij vaak verlangen. Spectaculairder en waarmee God zich dan zichtbaar zou moeten bewijzen. Nou, als God zich ergens bewijst, bewijst dat Hij leeft en machtig is, dan blijkt dat wel uit het antwoord van Job. Zeker als je bedenkt wat hij er eerder uitgegooid had. Hoor maar uit Job 42.

‘Nu antwoordde Job de Heer: “Ik weet dat niets buiten uw macht ligt en geen enkel plan voor u onuitvoerbaar is. Wie was ik dat ik door mijn onverstand uw besluit wilde toedekken?”’ (Kun je ook wat vrijer vertalen: ‘Daar mijn eigen etiket op wilde plakken.’) ‘Werkelijk ik sprak zonder enig begrip over wonderen te groot voor mij om te bevatten. U zei: “Luister, nu zal ik spreken. Ik zal jou ondervragen. Zeg me wat je weet.” Ik heb u horen spreken en nu heb ik gezien wie u bent. Daarom zal ik verder zwijgen. Nu vind ik troost voor mijn kommervol bestaan.’

Waar doelt Job eigenlijk op? Nou, eerder had Job van God gelijk gekregen tegenover zijn vrienden. Zij dachten met hun wijsheid het bij het rechte eind te hebben, maar zaten ernaast. Tegelijk had Job zelf er ook dingen uitgekraamd die niet klopten. Keer op keer had hij namelijk bij hoog en laag beweerd dat God er in zijn woede op los had geslagen zonder dat hij Job het daarna gemaakt had. Het ene moment had dat geleid tot felle aanklachten richting de hemel. Het andere moment zat hij totaal ontredderd op de grond. Maar nu, zo zegt hij, heb ik ontdekt dat ik ernaast zat. Mijn stellige bewering dat God mijn leven in onberekenbare woede stuk geslagen had, kwam voort uit puur onverstand. Uit het idee dat het kwaad wat ons treft altijd een teken is van Gods toorn. Dwaas was dat. Door dat etiket zet ik U in een hokje. Nu heb ik u horen spreken en nu besef ik dat U mijn begrip te boven gaat en U in geen enkel vakje past. Daarom doe ik er van nu af liefst het zwijgen toe en laat ik u zijn wie U bent.

Nu ook zijn eigen redenering over God hem uit handen is geslagen. Weet Job niet meer van God, maar minder. Tegelijk ziet hij nu meer dan ooit wie God is. Hij ziet het beter dan daarvoor. Niet langer iemand die van de ene op de andere dag zonder reden in woede tegen je kan uitvaren en je neer kan slaan. Onberekenbaar. Een bevrijdende gedachte die Job verloste van dat kwellende idee dat God uiteindelijk niet te vertrouwen zou zijn. Van dat pijnpunt is hij af. Die giftige angel is eruit. Het geeft me troost, zegt hij, in mijn kommervol bestaan dat ik God niks meer hoef te verwijten.

Intussen blijft het kommervol, evil, dat bestaan van ons. Maar dat is niet te danken aan een soort onbeheerste hemelse woede. Waaraan dan wel? Job weigert nog langer te raden en te gissen. Nu door het over en weer tussen God en hem het vertrouwen in God is hersteld, laat hij God en blijft hij als mens.

Hij weet wel hoe het niet is, maar hij weet niet hoe het wel is. Toegegeven, dat blijft vaak ingewikkeld genoeg. Maar toch leven met open einden en rafelranden kan bevrijdender zijn dan redeneren en concluderen vanuit een strak stramien of een vast patroon. Want dat leidt vroeg of laat altijd tot felle verwijten aan God. Omdat het dan niet klopt en Hij dus niet deugt of vals speelt. Precies zoals Satan graag wil en wat je één en andermaal ook bij Job zag gebeuren.

Paulus haakt hier later bij aan in zijn brief aan de gemeente van Rome. De conclusie van Job dat over veel van wat wij lijden geen zinnig woord te zeggen valt, neemt Paulus als uitgangspunt. Onomwonden schrijft hij dat de schepping aan de zinloosheid is onderworpen. Op het waarom en het waartoe van de dingen krijg je geen grip. Wat valt er dan nog te zeggen? Niks, zegt Paulus, behalve dit ene. Als God voor ons is, wie of wat zal dan tegen ons zijn?