Context en aantekeningen bij Handelingen 9:32-42
Hier vind je informatie over de context van Handelingen 9:32-42 en aantekeningen bij de tekst.
Het boek Handelingen als geheel
Het boek ‘De handelingen van de apostelen’ is een boek over het begin en de ontwikkeling van de christelijke kerk. Lees hier meer over de inhoud en de opbouw van het boek.
Wilbert Dekker schreef een verdiepend artikel bij het boek Handelingen: De geloofwaardigheid van het evangelie en zijn verkondigers als sleutel tot het boek Handelingen
Plek van deze passage in het geheel
Lucas bouwt vaak zijn verhaal op met zowel een man als een vrouw (Zacharias en Elizabet, Simeon en Anna, Ananias en Saffira, etc.). In vers 32-33 reist Petrus door Judea en komt hij een verlamde man genaamd Eneas tegen, die hij in vers 34 geneest. In vers 35-37 wordt verteld over de dood van Tabita. Twee mannen verzoeken vers 38-39 Petrus om vanuit Lydda te komen, waarna hij door de weduwen te zien krijgt dat Tabitha kleren voor hen maakte. In vers 40-42 bidt Petrus en wekt hij Tabitha op, met als gevolg dat velen in Joppe tot geloof komen.
In deze passage zijn er opvallende parallellen tussen de opwekking van Tabita en de wonderen van Elia en Elisa: een goeddoende vrouw sterft, wordt in een bovenvertrek opgebaard en komt door gebed weer tot leven. Dit plaatst Petrus’ handelen binnen een bredere Bijbelse traditie en laat zien hoe hij in de lijn van de profeten staat, terwijl hij tegelijkertijd het werk van Jezus voortzet.
Opbouw en kern van de passage
Lucas bouwt vaak zijn verhaal op met zowel een man als een vrouw (Zacharias en Elizabet, Simeon en Anna, Ananias en Saffira, etc.). In vers 32-33 reist Petrus door Judea en komt hij een verlamde man genaamd Eneas tegen, die hij in vers 34 geneest. In vers 35-37 wordt verteld over de dood van Tabita. Twee mannen verzoeken vers 38-39 Petrus om vanuit Lydda te komen, waarna hij door de weduwen te zien krijgt dat Tabita kleren voor hen maakte. In vers 40-42 bidt Petrus en wekt hij Tabita op, met als gevolg dat velen in Joppe tot geloof komen.
Uitgelicht
Opvallend in deze passage zijn de parallellen tussen de opwekking van Tabita en de wonderen van Elia en Elisa: een goeddoende vrouw sterft, wordt in een bovenvertrek opgebaard en komt door gebed weer tot leven. Dit plaatst Petrus’ handelen binnen een bredere Bijbelse traditie en laat zien hoe hij in de lijn van de profeten staat, terwijl hij tegelijkertijd het werk van Jezus voortzet.
Aantekeningen
Bij vers 32
Petrus in Lydda en Joppe
- Petrus: Hiervoor is Petrus tijdens zijn ondernemingen vergezeld door Johannes (3:1, 4:23; 8:14, 25). Hier beschrijft Lucas hem voor het eerst alleen op pad. Zijn reis gaat vanuit Jeruzalem westwaarts (Lydda, Joppe), om vervolgens in het noordelijke Caesarea Cornelius te ontmoeten (10:23-24).
- Lydda: Het hedendaagse Lod. Deze stad lag zo’n 40 kilometer ten noordwesten van Jeruzalem in de Saronvlakte. Lydda lag op de oude weg naar Joppe (vers 36), een haven aan de Middellandse Zee (Jafo). Lydda was een voornamelijk Joodse stad.
- heiligen: Andere vertaling: ‘zij die God toebehoren’. Zie ook vers 41. Een gebruikelijke term voor leden van de christelijke gemeenschap. De term komt weinig voor in Handelingen (9:32; 26:10), maar vaak bij Paulus (bijv. Rom. 1:7; 15:25; 1 Kor. 16:1; 2 Kor. 8:4; 13:12; Filip. 1:1).
Bij vers 33
- Eneas heette: Het is ongebruikelijk dat zieken bij naam genoemd worden in wonderverhalen. De naam Eneas (ofwel Aeneas) zal bij de eerste hoorders de associatie met de gelijknamige held uit de Ilias van Homeros opgeroepen hebben, door de dichter Vergilius vereeuwigd als de voorvader van de Romeinen. Het contrast tussen dit personage en de verlamde springt in het oog.
- acht jaar verlamd op bed lag: Eneas’ situatie is uitzichtloos.
Bij vers 34
- Jezus Christus geneest u: Als apostel van Jezus geneest Petrus niet vanuit eigen macht, maar vanuit zijn Heer, Jezus. Petrus doet dat hier niet met ‘in de naam van’ (vgl. 3:6) maar directer: Jezus geneest u. Hoewel Hij ten hemel is gevaren, is duidelijk dat door het werk van de apostelen Jezus zelf werkt.
- sta op: Wonderdaden worden vaak vergezeld door speciale formules. In de evangeliën is dit de gebiedende wijs (Marc. 1:25; 5:8; 9:25; Luc. 7:14; 8:54).
- onmiddellijk stond hij op: Er kan geen twijfel over bestaan: de genezing is het resultaat van Petrus’ woorden, het werk van Jezus Christus. Voor wonderen in relatie tot het wereldbeeld, zie dit artikel
.
Bij vers 35
- Saronvlakte: Het kustgebied in de omgeving van Joppe.
Bij vers 36
- Joppe: Het huidige Jaffa.
- Tabita: De enige vrouw in het Nieuwe Testament die expliciet een leerlinge wordt genoemd. Net als Paulus en Johannes Marcus (Hand. 12:12,25) heeft ze zowel een Hebreeuwse of Aramese als een Griekse (of Latijnse) naam. Zowel de Aramese naam Tabita als de Griekse naam Dorkas betekent ‘gazelle’.
- ze deed veel goeds voor anderen: Letterlijk ‘was vol van goede werken’. Daarmee doet ze het werk dat de diakenen in Hand. 6 aangewezen kregen, die weliswaar ‘vol van betrouwbaarheid en vervuld van de Geest’ zijn, maar van wie nergens vermeld staat dat ze de opgedragen taak ook vervulden. Tabita wordt getypeerd door wat ze voor de gemeenschap doet, in dit geval de armen en weduwen. Haar identiteit ligt niet in haar status of bezit, waarvan verondersteld lijkt dat ze die heeft. Zo is ze een ware leerling van Jezus (zie Lucas 6).
Bij vers 37
- gewassen en in het bovenvertrek opgebaard: Het wassen en zalven (hier niet genoemd) van een overledene was een wijdverbreid gebruik. Het opbaren was dat niet: door het klimaat ontbonden overleden lichamen snel; begrafenissen vonden vaak op dezelfde dag nog plaats. Het opbaren lijkt daarom specifiek verband te houden met de uitnodiging aan Petrus.
- in het bovenvertrek: De huizen in Palestina hadden gewoonlijk een extra ruimte op het dak. Dit verhaal heeft overeenkomsten met het wonderverhaal over Elia en het kind van de weduwe te Sarefat (1 Koningen 17:17-24; Lucas verwees hier in Lucas 4:25-26 al naar) en Elisa’s genezing van de jongen in 2 Koningen 4. In beide gevallen (1) worden er goede daden verricht door de vrouw; (2) ligt de overledene in een kamer boven opgebaard; (3) roepen zowel Elia als Petrus de Heer aan; (4) wordt de overledene opgewekt; (5) laat de genezer zien dat de overledene weer leeft.
Bij vers 38
- met het dringende verzoek: In het (oude) Nabije Oosten was het, onder andere vanwege het warme klimaat, gebruikelijk lichamen snel te begraven.
Bij vers 39
- werd hij naar het bovenvertrek gebracht: Het betreden van de ruimte waar zich een lijk bevindt, maakt Petrus zeven dagen ritueel onrein (Num. 19:11-14). Deze onreinheid moet niet verward worden met zonde; het hoort bij het Joodse leven.
- tunica’s en mantels: Net als andere vrouwen in Handelingen (bijv. Lydia in Hand. 16:14) is Tabita verantwoordelijk voor de productie van geweven goederen en is ze een weldoenster van de weduwen. Het is goed mogelijk dat de weduwen de kleren die zij toonden, zelf aan hadden.
- weduwen: Voor weduwen die een actieve rol speelden bij het bidden en rouwen, zie Luc. 2:37; 1 Tim. 5:5. Van Tabita wordt door sommigen gedacht dat ze ook een weduwe was, aangezien haar familie niet genoemd wordt in de context van rouw, maar dat is niet zeker.
Bij vers 40
- knielde om te bidden: Lucas maakt duidelijk dat Petrus Tabita opwekt door gebed, niet door een of andere macht die hij in eigen hand heeft. Dat hij hierin afhankelijk is, wordt benadrukt door zijn knielende houding. De normale gebedshouding is een staande houding.
- Tabita, sta op: Petrus’ woorden echoën de woorden van Jezus bij de opwekking van het dochtertje van Jaïrus in Lucas 8:54.
- ze opende haar ogen: Net zoals de jongen bij Elisa’s wonder de ogen opent, vgl. 2 Koningen 4:43.
Bij vers 41
- heiligen en weduwen: Hoewel Lucas in v. 32 met ‘heiligen’ de christenen bedoelt, worden hier twee groepen aangeduid. Omdat ze in het verhaal en in de context van Tabita belangrijk zijn, worden weduwen apart genoemd, niet omdat ze niet bij de heiligen horen.
Bij vers 42
- kwamen tot geloof: Vergelijk vers 35, waar op het wonder ook bekeringen volgen.
Bron: Studiebijbel in Perspectief
Bron: Het Nieuwe Testament met Joodse Toelichtingen
Bron: Het Nieuwe Testament met Joodse Toelichtingen, aangepast
Achtergrondinformatie
Toelichting bij kernwoorden en begrippen
Verdieping bij thema’s
Ga op deze pagina direct naar:
- het boek Handelingen als geheel
- de plek van deze passage in dit geheel
- opbouw en kern van deze passage
- aantekeningen bij de verzen
- achtergrondinformatie bij kernwoorden en begrippen