Het is Jakobus niet te doen om de tegenstelling tussen geloven en doen, maar om de samenhang tussen die twee. Dat wordt misschien wel het duidelijkst aan de hand van het voorbeeld dat hij geeft van de demonen. Zij erkennen God als de enige ware God, maar die erkenning heeft als enige uitwerking dat ze bang zijn voor God. In hun verdere doen gaan ze alleen maar tegen Gods bedoelingen in, doen ze alleen maar kwaad. Hun erkenning van God is zo eigenlijk zinloos.

Evengoed klinkt de zegenwens ‘Het ga je goed!’ hol, wanneer degene die de wens uitspreekt op geen enkele manier bij wil dragen aan het welzijn van degene aan wie de wens gericht is. Sterker nog, de zegenwens klinkt dan bijna kwaadaardig en wreed, als in: ‘God moge je helpen en help vooral jezelf, bij mij moet je niet zijn!’ Zo’n houding past niet wanneer iemand zegt te geloven in een God die begaan is met juist de meest kwetsbaren. De vruchtbare samenhang tussen geloven en werken is zoek, er is alleen maar een frontale botsing.

Geloven en doen horen wat Jakobus betreft onlosmakelijk bij elkaar, als een organisch geheel. Hij richt zich daarbij vooral op de naastenliefde, maar niet ten koste van de andere geboden. De hele wet blijft van belang. Overvraagt Jakobus ons dan niet? Hij lijkt een volmaakte gehoorzaamheid aan al Gods geboden te verlangen, waarvan Paulus nu net betoogt dat die eis als consequentie heeft dat alle mensen door God veroordeeld worden en alleen gered kunnen worden door Gods genade. Maar we doen Jakobus geen recht door zijn ideeën met een Paulus-bril op te lezen (zoals omgekeerd we Paulus geen recht doen door zijn ideeën te lezen door de lens waarmee Jakobus ze weergeeft).

Jakobus eist namelijk geen volmaaktheid. Hij is zich evengoed als Paulus bewust dat mensen afhankelijk zijn van Gods barmhartigheid. Wat hij wel wil is dat christenen al Gods geboden serieus nemen. Dat is niet hetzelfde als die geboden volmaakt na te leven zonder ooit een misstap te begaan. Serieus nemen wil zeggen dat je je steeds aan laat spreken wanneer je iets doet dat tegen Gods bedoelingen ingaat, die aanspraak niet te snel wegwuift, maar berouw toont en je gedrag verandert. Zo kan wat God in mensen uitzaait tot bloei komen!

Wil je op het gebied van exegese gelijk meer weten over deze passage?

Op deze pagina vind je aantekeningen bij de tekst en achtergrond informatie, zoals over de opbouw en context van de brief.

In dit verdiepend artikel wordt ingegaan op de verhouding tussen tussen de opvattingen over ‘geloven’ en ‘doen’ bij Jakobus en Paulus.

Hier lees je deze tekst in verschillende vertalingen.

En wanneer je een Plus-account hebt, vind je hier de passage in verschillende vertalingen met aantekeningen (tip: zet bij ‘Persoonlijk’ ‘Toon voetnoten’ en ‘Toon verwijzingen’ aan).