Wat vieren we in de Stille Week?

De Stille of Goede Week is de week voor Pasen. Christenen denken dan aan de laatste dagen voordat Jezus aan het kruis stierf en na drie dagen weer opstond.

De Stille Week begint precies één week voor Pasen, met Palmzondag. In veel kerken wordt dan het verhaal gelezen over Jezus’ intocht in Jeruzalem (Matteüs 21:1-9; Marcus 11:1-10; Lucas 19:29-40; Johannes 12:12-19). Jezus rijdt op een jonge ezel de stad binnen, en de mensen juichen Hem toe als de nieuwe koning, de ‘Zoon van David’ die God beloofd had (bijvoorbeeld Zacharia 9:9). Ze zwaaien naar Jezus met palmtakken – vandaar de naam ‘Palmzondag’. Tegenwoordig knutselen kinderen voor deze zondag vaak een Palmpaasstok: een houten kruis waar allerlei voorwerpen aan worden bevestigd die naar een element van het paasverhaal verwijzen. Met die stok lopen ze dan een rondje door de kerk of door de straat.

Maandag, dinsdag en woensdag van de Stille Week worden in de meeste kerken niet apart gevierd, al gebeurt er volgens de Bijbel van alles op die dagen: Jezus gaat naar de tempel – niet om een offer te brengen of te bidden, maar om de bloeiende handel van de geldwisselaars en duivenverkopers te verstoren (Matteüs 21:12-17; Marcus 11:15-19; Lucas 19:45-48).

In zijn discussies met de wetsleraren en sadduceeën lopen de emoties soms hoog op. In een apart gesprek met zijn leerlingen vertelt Jezus dan over het einde van de wereld en het moment waarop Hij terugkomt (Matteüs 24:1-44; Marcus 13:1-31; Lucas 21:5-33).

Op Witte Donderdag vieren veel christenen avondmaal of eucharistie. Ze denken dan aan de laatste maaltijd van Jezus met zijn leerlingen. Volgens Matteüs, Marcus en Lucas is dat de joodse paasmaaltijd, waarbij joden terugdenken aan hun bevrijding uit Egypte (Matteüs 26:17-30; Marcus 14:21-21; Lucas 22:7-14, 21-23). Jezus deelt brood en wijn met zijn leerlingen. Hij vertelt dat Hij zal moeten sterven, maar dat door zijn dood een nieuw soort bevrijding zal komen: bevrijding van zonden. Volgens 1 Korintiërs 11: 23-26 draagt Hij zijn volgelingen op om deze maaltijd te blijven vieren. Daarbij moeten ze aan zijn lichaam denken, dat als brood gebroken werd, en aan zijn bloed, waardoor een nieuw verbond tussen God en alle mensen gesloten werd.

Volgens Johannes doet Jezus nog iets: Hij wast de voeten van zijn leerlingen. Daarmee geeft Hij het goede voorbeeld: net als Hij gekomen is om te dienen, moeten zijn volgelingen ook liefdevol en dienstbaar met elkaar omgaan (Johannes 13:1-17). Vooral in de Rooms-Katholieke kerk is het gebruikelijk om de voetwassing op Witte Donderdag in de praktijk te brengen.

Na deze betekenisvolle maaltijd gaat Jezus naar de tuin van Getsemane om te bidden. Daar wordt Hij vervolgens door dienaren van de hogepriesters opgepakt, nadat een van zijn leerlingen (Judas) Hem verraden heeft.

De naam ‘Witte Donderdag’ heeft trouwens een heel praktische achtergrond: de liturgische kleur van deze dag is wit, en in bepaalde kerken worden kruisbeelden en andere beelden met een wit kleed bedekt.

Op Goede Vrijdag wordt Jezus volgens de Bijbel voorgeleid aan de Romeinse gouverneur Pontius Pilatus. Pilatus vindt Jezus eigenlijk onschuldig, maar om het volk tevreden te stellen, veroordeelt hij Hem toch tot de kruisdood. Jezus wordt tussen twee misdadigers aan het kruis gehangen en sterft rond 3 uur ’s middags. Diezelfde avond wordt Hij begraven, in het rotsgraf van Josef van Arimatea.

In de kerk is op Goede Vrijdag vaak een sobere viering. Aan het eind wordt de paaskaars gedoofd. Het licht van Christus gaat voor even helemaal uit.

Waarom heet deze dag dan toch ‘Goede’ Vrijdag? Dat heeft volgens veel uitleggers vooral te maken met de gevolgen van de verschrikkelijke gebeurtenissen op deze dag: door Jezus’ offer mag iedereen bij God mag komen.

Op Stille Zaterdag is het ook in de Bijbel helemaal stil. De evangelisten zwijgen over wat er op dat moment gebeurt. In veel kerken is er in de nacht van zaterdag op zondag een zogenaamde paaswake. Die viering begint in het donker. Op een gegeven moment wordt de nieuwe paaskaars de kerk binnen gedragen, als symbool dat Jezus is opgestaan. Het licht van de paaskaars wordt vervolgens doorgegeven aan kaarsen die de mensen in de kerk bij zich hebben.

Op Eerste Paasdag breekt de vreugde dan echt door. In de kerk wordt een van de verhalen over Jezus’ opstanding wordt gelezen (Matteüs 28:1-10; Marcus 16:1-8; Lucas 24:1-12; Johannes 20:1-18). En gelovigen groeten elkaar met de uitspraak: ‘De Heer is waarlijk opgestaan.’