Spreekwoorden uit de Bijbel: Zo moeder zo dochter

Elke tweede zondag van mei is het moederdag. Voor sommigen een feestelijke en mooie dag vol (zelfgemaakte) cadeaus. Maar voor anderen een moeilijke dag als ze zelf geen moeder zijn geworden, of als je moeder is overleden. Moederdag heeft eigenlijk niets met de Bijbel te maken, maar wist u dat er in de Bijbel wel een spreekwoord voorkomt over moeders en dochters?

Het spreekwoord komt voor in Ezechiël 16:44. Daar zegt de profeet Ezechiël: ‘Zo moeder zo dochter, luidt het spreekwoord in de mond van iedereen die je bespotten wil.’ De profeet gebruikt dit spreekwoord om het volk van Israël een spiegel voor te houden. Ezechiël is een profeet die van 593 tot 571 voor Christus in Babylonië werkt. Daar is hij met een deel van de bevolking van Jeruzalem in ballingschap naartoe gebracht. En dan wordt hij door God geroepen als profeet en hij krijgt verschillende visioenen die heel beeldend zijn.

Hoofdstuk 16, waar het spreekwoord gebruikt wordt, hoort bij het tweede deel van het Bijbelboek. In Ezechiël 6-24 staan verschillende profetieën over de schuld en de ondergang van Juda en Israël. Tegelijkertijd geeft God ook steeds uitleg waarom hij de mensen straft: God wil dat mensen hem weer gaan volgen. Daarom moet Ezechiël wat hij ziet en hoort van God, doorvertellen aan de mensen.

In hoofdstuk 16 wordt de stad Jeruzalem vergeleken met een baby die door God gevonden is. Haar vader en moeder zijn de Amorieten en de Hethieten. Dat zijn de volken die eerst in het land woonden. Maar die ouders hebben de stad als het ware in de steek gelaten, en toen heeft God de stad opgevoed, en ervoor gezorgd dat het goed met haar ging. Ze werd een prachtige stad, dankzij God.

Maar de inwoners van Jeruzalem zijn andere goden gaan dienen, en wilden niets meer weten van God. Om in de beeldspraak van Ezechiël te blijven: de stad gedroeg zich als een prostituee. Haar zussen, de steden Samaria en Sodom, gedroegen zich al slecht, maar Jeruzalem nog veel slechter.

Deze boodschap moet voor de inwoners van Israël verschrikkelijk hard aangekomen zijn. Om met een ander Bijbels spreekwoord te spreken: Het is makkelijker om de splinter in de ogen van de andere volken en steden te zien, dan de balk in je eigen oog.

De context van het spreekwoord is dus alles behalve positief in Ezechiël. Maar dat mag de pret niet drukken voor moederdag. Want Ezechiël gebruikt het om aan te geven dat God wil dat het weer goed komt tussen hem en zijn volk. God straft ze streng, maar dat doet hij omdat hij van zijn volk houdt. En dat is iets dat kinderen en ouders ook deze moederdag wel zullen herkennen.

Wie kent de spreekwoorden uit de Bijbel niet? ‘Wie een kuil graaft voor een ander …’, of ‘Een rib uit je …’. Grote kans dat je ze zo aanvult, en hun betekenis kent. In deze blogserie ontdek je bekende én onbekende pareltjes. Lees ook de blog over het onbekende spreekwoord ‘Als de ouders onrijpe druiven eten, krijgen de kinderen stroeve tanden’, ‘Wie niet kan zien of lopen, die komt mijn huis niet in’ of ‘Een gewassen zeug rolt al snel weer door de modder’ en de blogs over de bekendere spreekwoorden ‘Dat is (g)een wet van Meden en Perzen’ en ‘Als een dief in de nacht’.

Deze blog is geschreven door Roelien Smit, vertaler en Bijbelwetenschapper bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Ze houdt zich onder andere bezig met Alef, het Bijbelblad voor kinderen en is publicist voor de Bijbel.nl.