Een nationale voorleesdag in de Bijbel

Welk boek maakte als kind indruk op je, nog voordat je zelf kon lezen? Wie las dat aan je voor, en wat herinner je je er nog van? Vandaag beginnen in Nederland de Nationale Voorleesdagen, een jaarlijks event waarbij we stilstaan bij de waarde van (voor)lezen.

Een voorleesmoment door de burgemeester, de verkiezing van het leukste prentenboek en voorlees-challenges zijn fenomenen van de eenentwintigste eeuw. Maar ook in de Bijbel lees je al over een nationale voorleesdag, en wel in Nehemia 7:72b-8:12. Het is het moment waarop de teruggekeerde ballingen klaarstaan om het leven in en rond Jeruzalem weer op te pakken. Hoe gaan ze dat leven vormgeven? Hoe gaan ze zorgen dat ze de lessen van het verleden niet morgen alweer vergeten zijn? Daar hebben de priester Ezra en de landvoogd Nehemia, de belangrijkste leiders in deze turbulente tijd, iets op bedacht.

Het hele volk moet bij elkaar komen bij de Waterpoort, aan de oostkant van Jeruzalem. Ezra laat het wetboek aan iedereen zien. En vervolgens leest hij eruit voor, vanaf het eerste ochtendlicht tot de middag. Wat opvalt is dat de bijeenkomst inclusief is: mannen en vrouwen en iedereen die in staat is te begrijpen wat er gezegd wordt zijn erbij. Vermoedelijk ook jonge kinderen – volgens Deuteronomium 6:20 zijn het juist hun vragen die het geloofsgesprek op gang brengen.

De respons is onvoorstelbaar. Niet alleen blijft het hele volk geduldig staan luisteren, maar ze laten de woorden werkelijk binnenkomen. ‘Amen, amen,’ roepen ze, en ze barsten zelfs in tranen uit.

Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Wanneer was jij voor het laatst bij een kerkdienst waar werkelijk iedereen geboeid zat te luisteren, kinderen, jongeren en volwassenen? Hoeveel mensen zouden tegenwoordig bereid zijn om urenlang in de steeds warmer wordende zon naar het voorlezen van een wetstekst te luisteren? Dat kan alleen maar als wat je hoort je ook echt raakt. Als je merkt: wat hier voorgelezen wordt, verandert hoe ik naar mezelf, naar de wereld en naar God kijk. Als je instinctief aanvoelt: zonder dit kan ik niet verder.

En dat is precies wat hier gebeurt. De mensen die hier verzameld zijn weten hoe kwetsbaar hun bestaan is. Een paar decennia eerder was het Babylonische leger het land binnengevallen. De soldaten hadden Jeruzalem en andere steden verwoest en grote groepen mensen weggeleid om ergens in Babylonië voor de graantoevoer van het enorme rijk te zorgen. De ouders en grootouders van de mensen die nu naar Ezra luisteren hadden aan den lijve ervaren dat er wel degelijk voorwaarden zaten aan Gods beloftes. Vanaf hun plek bij de Waterpoort zien de luisteraars nog altijd de sporen van de verwoesting van toen. Zou het ze lukken om werkelijk andere keuzes te maken dan hun voorouders? Het lijkt een onmogelijke opdracht. Hun tranen zijn dan ook geen teken van ontroering – zo van ‘oh, wat is die wet toch mooi’. Nee, ze laten zien dat de mensen een diepe kloof ervaren tussen wat ze horen en hoe ze tot nu toe geleefd hebben. Kunnen ze die twee ooit bij elkaar brengen? En zo niet, zijn ze dan gedoemd om de geschiedenis van hun voorouders te herhalen?

De leiders reageren op een manier die waarschijnlijk niemand had verwacht. Geen geheven vingers, maar juist een aansporing om vrolijk te zijn, ‘want de vreugde die de HEER geeft, is uw kracht’ (Nehemia 8:10). Voor geheven vingers en voor een plechtige vernieuwing van het verbond met Mozes is straks nog tijd genoeg. Maar in eerste instantie is de wet reden om blij te zijn en feest te vieren. Yes, we weten wat God van ons verwacht! We kunnen weer verder!

Deze week vieren we niet alleen de Nationale Voorleesdagen, maar staan we ook stil bij Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust. Een dag om in huilen uit te barsten over het kwaad waartoe mensen in staat zijn. Om te leren van vorige generaties, zodat we hun fouten niet herhalen. En een dag om weer eens goed te luisteren waartoe God ons ook alweer geroepen had. Of dat nou uit de Babybijbel, de Prentenbijbel, een ‘gewone’ Bijbeluitgave of via Spotify is.