Kerst na Driekoningen

Door Samuel Lee

Driekoningen, 6 januari, is voorbij. Volgens de traditie mogen we dan de kerstboom afdanken. Een aantal wekenlang was die boom het pronkstuk van het huis. Prachtig versierd, fantastisch voor de kinderen, gezellig voor de ouders en dé plek om elkaar cadeaus te geven. Maar vandaag of morgen liggen de kerstbomen vergeten op straat. Weggegooid, rotzooi, klaar voor de versnipperaar. Ik denk weleens dat wij niet alleen kerstbomen op die manier behandelen, maar ook elkaar: wie niet (langer) voldoet aan onze eisen, mag bij het oud vuil.

Russisch-Orthodoxe gelovigen vieren het Kerstfeest vandaag en morgen, terwijl westerse christenen het alweer twee weken achter de rug hebben. Maar de neiging van sommige mensen om elkaar net zo te behandelen als kerstbomen is een goede reden om nog even stil te staan bij dat feest.

Sinds decennia is het feest van de geboorte van Christus steeds meer door de commercie overgenomen. Veel Nederlanders weten niet meer wat de betekenis van Kerst is en denken aan cadeaus, gevulde kalkoenen, een eet- en drinkfestijn. Ik generaliseer natuurlijk, ik weet dat er velen zijn die niet in de val van dit gecommercialiseerde systeem gelokt worden. Zij kiezen voor een eenvoudige kerstviering en ze helpen armen, daklozen en migranten. Maar over het algemeen is Kerst een business geworden.

Hoewel het vaccineren begonnen is, zijn we van corona nog lang niet af. Ik hoop dat de coronacrisis ons kan helpen om in 2021 te leven vanuit het kerstverhaal. Met Kerst vieren we de geboorte van Jezus, die zei dat Hij het Licht van de wereld is (Johannes 8:12). Buitenstaanders vinden dat vaak nogal arrogant en op z’n minst is het cryptisch. Hoezo claimt Jezus het Licht van de wereld te zijn?!
Licht stelt ons in staat om dingen te zien en tegelijkertijd verdrijft het de duisternis. Toen Jezus zichzelf het Licht van de wereld noemde, bedoelde Hij, denk ik, dit: ‘Kijk naar de wereld door mijn Licht, door het Licht van de liefde, het Licht van God zelf.’
Dan vloeit daar deze vraag uit voort die ik aan mijzelf stel, en aan u en jou als Bijbelliefhebber: ‘Zie ik de wereld door het Licht van de liefde? Herken ik de goedheid in andere mensen, ook mensen die een andere religie aanhangen dan ik?’
Licht discrimineert niet. Licht zegt niet: ‘Ik schijn alleen op christenen’ of: ‘Ik schijn alleen op religieuze mensen’. Nee!

Ik vind religieuze feesten en tradities zoals Kerst en Pasen geweldig. Maar ik ben ook kritisch: begrijpen we wat onze feesten betekenen? Snappen we echt waar ze om draaien? Mijn Kerstfeest heeft alleen betekenis als ik de ander vandaag, nu de kerstversiering alweer op zolder ligt, kan zien in het Licht van de liefde. Kerst gaat over het herkennen van het onherkenbare, het horen van onuitgesproken gefluister, het helen van gebroken zielen, het omarmen van het ongewenste en het herbergen van de verworpenen. Want in hen zie ik Christus.
Dat is voor mij de ware betekenis van Kerst, de geboorte van het Licht, de geboorte van Jezus! Het Licht dat liefde en compassie aansteekt in mensen. Verdrijf het duister door een licht te zijn in een wereld die zo wanhopig warmte nodig heeft. Sta toe dat het Licht van de Morgenster door je heen schijnt. Dit is de tijd om onszelf en de wereld te bepalen bij de kernboodschap van Kerst, die Jezus aan ons overliet: alle volken tot zijn discipelen te maken en onze naaste lief te hebben.
Wees een kerstlicht, waar je ook bent en wanneer je maar kunt. Ook – ja juist – als je straks naar de Goede Week en naar Pasen toeleeft.

Dr. Samuel Lee
Migrantenvoorganger in Amsterdam en directeur van het Center for Theology of Migration aan de Vrije Universiteit, in opdracht van SKIN (Samen Kerk in Nederland).