Eén Jezus, vier evangeliën: Lucas

Waarom staan er vier evangeliën in de Bijbel? Was één evangelie niet genoeg geweest? Nu hebben we er vier en allemaal vertellen ze over Jezus’ prediking, zijn kruisiging, sterven en opstanding. Vooral Matteüs, Marcus en Lucas lijken erg op elkaar.

In deze serie neemt Marijn Zwart je mee om op het spoor te komen van de vier karakters van de vier evangelisten. Lees ook de andere blogs:

Toch zijn er ook veel verschillen tussen de vier evangeliën. Als je zorgvuldig leest, kom je steeds meer dingen tegen die verschillend worden verteld in elk evangelie. Op die manier kun je het eigen karakter van elk van de vier evangeliën op het spoor komen. Want alle vier vertellen ze weliswaar over Jezus, maar elke evangelist maakt zijn eigen keuzes over wat hij wel en niet vertelt, en waar hij de nadruk op legt. Zo hebben we vier unieke portretten van Jezus.

Vorige week heb ik over Marcus geschreven, in deze blog ga ik in op het evangelie volgens Lucas. Wat is er uniek aan dit evangelie? Ik stip twee bijzondere kenmerken aan: (1) de aandacht voor mensen die aan de rand van de samenleving staan en (2) de nadruk op vergeving.

Een bekend verhaal uit het evangelie volgens Lucas gaat over herders die bezoek krijgen van engelen, en die Jezus als eerste mogen bezoeken (Lucas 2:8-20). Zo legt hij bij de geboorte van Jezus de nadruk op gewone gelovigen en mensen die aan de rand van de samenleving staan, iets wat Lucas vaak doet in zijn evangelie. Zo komen er ook veel vrouwen in het evangelie voor. Niet alleen vrouwen die genezen worden, maar ook vrouwelijke volgelingen (bijvoorbeeld Lucas 8:1-3).
Al aan het begin van het evangelie wordt de toon gezet. In de lofzang van Maria zingt ze over een omkering: heersers worden van hun troon gestoten, rijken worden weggestuurd, maar geringen krijgen aanzien en hongerigen worden overladen met gaven (Lucas 1:51-53). Hiermee wordt ook meteen duidelijk: er is in Lucas niet alleen aandacht voor mensen aan de rand van de samenleving, maar ook flinke kritiek op mensen met macht en rijkdom. Positieve aandacht voor de onderdrukten gaat samen met negatieve aandacht voor de overheersers. Zo is het ook in Jezus’ toespraak op de vlakte. Armen en hongerigen worden gelukkig geprezen (Lucas 6:20-21), maar rijken worden gewaarschuwd (Lucas 6:25).
Opvallend: het verhaal van de rijke man en Lazarus vind je alleen in Lucas (Lucas 16:19-31). Zo is het ook met de gelijkenis van de rijke dwaas (Lucas 12:16-21). Beide verhalen zijn harde kritiek op rijke mensen. Als je alleen schatten voor jezelf verzamelt, maar niet rijk bij God bent, heb je niets aan al die rijkdom.

Het thema vergeving komt ook vaak voor in Lucas. In het bekende verhaal waarin een paar mannen een verlamde naar Jezus willen brengen, en hem op een bed door het dak naar beneden laten zakken omdat het zo druk is, vertelt Lucas helemaal niets over het genezingswonder zelf. Op het hoogtepunt van het verhaal, wanneer het bed naar beneden is gezakt tot vlak voor Jezus, verwacht je een genezing. In plaats daarvan zegt Jezus: ‘Uw zonden zijn u vergeven.’ De schriftgeleerden en farizeeën vinden dat godslasterlijk, vergeving geven kan immers alleen God. Maar Jezus laat zien dat Hij volmacht heeft om op aarde zonden te vergeven (Lucas 5:17-26). 
Het meest bijzondere moment van vergeving is misschien wel het kruiswoord van Jezus, dat alleen in Lucas is opgenomen: ‘Vader, ​vergeef​ hun, want ze weten niet wat ze doen’ (Lucas 23:34). Zo komt het thema van vergeving tot een hoogtepunt in het evangelie volgens Lucas. In Lucas’ tweede boek, Handelingen, zal hij dat thema blijven benadrukken.

Marijn Zwart
Nieuwtestamenticus