De heilige Geest is niet het braafste jongetje van de klas

Hans Maat 

Een stormvlaag. Tongen als van vuur op honderdtwintig mensen. Volgelingen van Jezus die opeens allerlei talen spreken. Een groei van gelovigen van drieduizend tegelijk. Volgens Handelingen 2 gaf het indertijd een hoop consternatie bij de Joden die dit zagen gebeuren. In onze kerken gaat het er vaak ordelijker aan toe. Maar hoe zou het zijn als de heilige Geest zich krachtiger kan manifesteren in ons kerkelijk leven? 

De liturgie van de meeste kerken voorziet niet in dit soort gebeurtenissen. Maar ik zeg wel eens: ‘Als de heilige Geest komt, gaat Hij niet als een braaf jongetje op de achterste bank zitten. Dan komt Hij om de regie over te nemen.’ Wanneer gebeurt dat? Als mensen ernaar verlangen, erom bidden en erop wachten. Er is een bediening van het Woord. Absoluut. Maar er is ook een bediening van de Geest en die twee spreken elkaar niet tegen. In mijn optiek heeft de kerk in Nederland dringend meer van de heilige Geest nodig.

We zijn als Nederlandse kerk een kerk van Pasen, maar zijn we niet ook de kerk van Pinksteren? Een pentecostale kerk, vol van de Geest? Nu weet ik dat de heilige Geest op zeer veelkleurige wijze aanwezig is en werkt, ook door het natuurlijke en dat wat we gewoon vinden. Als christenen belijden wij dat God oneindig veel groter is dan wij mensen. Als protestanten benadrukken wij de kleinheid van de mens en de majesteit van God. Is het dan niet inconsequent als wij het werk van de Geest beperken tot datgene wat wij zelf kunnen begrijpen? Zou er echt niet meer mogelijk zijn?

Het lijkt mij dat de ervaring van God en de krachtige werkingen, uitingen en gaven van de heilige Geest nodig zijn. God blijkt dan geen concept of formule te zijn maar een levende God die bij jou is en je kent. Die je kan aanraken in je geest, ziel en lichaam. 

Waar onze wieg heeft gestaan, bepaalt veelal onze voorkeuren en inzichten. Tot mijn twintigste levensjaar was ik deel van de midden-orthodoxie en werden de verhalen in de evangeliën en Handelingen veelal symbolisch en psychologisch geïnterpreteerd. Later behoorde ik tot de gereformeerde kring, waarin de Bijbel voortdurend door de bril van de verzoening werd gelezen en nogal eens eenzijdig werd uitgelegd. Van beide perspectieven kun je leren, dat zeker. Maar stel je voor dat in onze kerken ook het krachtige werk van de Geest normaal wordt.

Ik heb diverse voorbeelden gezien waar groei en bloei het gevolg waren van meer ruimte voor de Geest. Zo was er een predikant die meer ruimte gaf aan spontane openbaring van de Geest, meer ruimte voor genezing. Hij zag hoe zijn gemeente mensen aantrok, jongeren meer betrokken raakten en er ook genezingen plaatsvonden.  Overzee zag ik meer voorbeelden van de relatie tussen openheid voor de heilige Geest en massale bekeringen en onstuimige groei. 

Als we niet charismatisch willen zijn omdat we daarmee nare ervaringen hebben opgedaan, dan gooien we met het badwater ook het kind weg. Dat kan niet de bedoeling zijn. En verkeren we niet in goed gezelschap? Paulus, Petrus, de discipelen en vele kerkvaders van weleer, waren ook charismatisch. Lees 1 Korintiërs 12 maar eens, waar Paulus uitvoerig schrijft over de gaven van de Geest, charismata in het Grieks. De werkingen, uitingen en gaven van de Geest zijn integraal onderdeel van christen-zijn en discipelschap.  

‘Pentecost’ betekent vijftig. In het Oude Testament mocht op de vijftigste dag na Pesach de oogst worden binnengehaald (Leviticus 23:15-16). Jezus gebruikt het beeld van de oogst voor mensen die hem niet kennen (Matteüs 9:36-38). Volgens Hem is die oogst groot en zijn er te weinig arbeiders om die oogst binnen te halen.

In onze tijd worstelen we om een krimpende kerk te leiden naar de uitdaging om weer missionair te zijn. Om opnieuw kerken en gemeenschappen te mogen planten. Om gewoon weer te mogen evangeliseren.

Vanuit mijn ervaring met evangelisatie en protestants pionieren lijkt het mij nodig om meer aandacht te geven aan het gebed om de heilige Geest. Is de Geest niet bij uitstek de beste Evangelist? Natuurlijk zijn in het missionaire van de kerk het gemeenschapsleven, de vriendschappelijke relaties en het gesprek over het bestaan van God belangrijk. Toch pleit ik voor een levensstijl waarin de heilige Geest een wezenlijke plek inneemt in ons geloofsleven. Door Hem leren wij Gods stem te verstaan. We zien zijn wonderlijke regie in ontmoetingen. Soms zien we zelfs  wonderen en tekenen zoals we die ook terugvinden in het Nieuwe Testament.

Zelf maak ik elke week wel iets mee. Zo herinner ik mij een kerkdienst waarin de heilige Geest mij duidelijk maakte – net toen ik de slotzang aankondigde – dat er een mevrouw aanwezig was met een zeer pijnlijke knie en een verdoofd been. Vervolgens sprak ik dat uit en stak deze mevrouw haar vinger op. Na de dienst, in de hal van de kerk, ontving zij door gebed een vernieuwde knie: nieuw kraakbeen waar het niet was. Vervolgens huppelde zij vrolijk door de kerk. Twee weken later bleek uit de foto’s dat er geen vervangende knie hoefde te worden geplaatst. Maar er zijn ook andere prachtige tekenen, zoals wonderbaarlijke voorziening in armoede, bevrijdend gebed, doorbraken in huwelijken die moeizaam waren, of een wonderlijke groei van nieuw geplante kerken. Er kan van alles gebeuren.

Geregeld vraag ik aan protestanten of ze bereid zijn de oogst binnen te halen. Velen vinden dat ingewikkeld en zeggen de vrijmoedigheid, de kennis of de overtuigingskracht te missen. Hoe zou het zijn als wij groeien in de moed om ons getuigenis te delen met de ander, omdat de Geest ons werkelijk moedig maakt en woorden in de mond legt? Dat is de werkelijkheid van Pinksteren zoals de apostelen die ervaarden. 

Natuurlijk is er veel werk van de Geest dat in alle rust en alle bescheidenheid plaatsvindt. Dat ‘gewoon’ is. Of dat nu een goede daad is of een mooi gesprek. Maar vandaag houd ik een pleidooi om die krachtige kant ook te onderzoeken – niet als kritische toeschouwer, maar als deelnemer! Ik wens u een krachtig pinksterfeest toe. 

Hans Maat is directeur van het Evangelisch Werkverband binnen de Protestantse Kerk in Nederland