Heiligheid in het Oude Testament

Heiligheid is in het Oude Testament een bijzondere status waardoor iets of iemand verenigbaar is met God en zijn wezen. Die status heeft vaak betrekking op de cultus (het vereren van God met de daarbij behorende vaste rituelen), maar kan ook op het morele vlak liggen. God zelf is heilig, en de bron van alle heiligheid. Maar ook mensen, voorwerpen, plaatsen of tijden kunnen heilig zijn. Zij zijn dan als het ware ‘apart gezet’ voor God.

Het belangrijkste woord voor ‘heilig(heid)’ in de Hebreeuwse Bijbel is qodesj. Dit woord en eraan verwante woorden komen meer dan 850 keer voor in het Oude Testament.

In het Oude Testament komt heiligheid vooral aan bod in de context van de  eredienst. Het wordt dan ook het vaakst besproken in de XtopicX_2215_wetboeken (Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium), met name in die gedeelten die gaan over het priesterschap. Heiligheid is nauw verbonden met reinheid – een andere belangrijke voorwaarde voor de eredienst – en kan bedreigd worden door onreinheid.

Heiligheid is in het Oude Testament een eigenschap van:

Mensen of zaken worden in de bijbelse wetsteksten soms ingedeeld naar hun mate van heiligheid. In het schema hieronder staat daarvan een overzicht:

De toestand van heiligheid of profaniteit (niet-heilig zijn) hoefde niet voor altijd te gelden. Iets wat profaan was, kon soms geheiligd worden (heiliging), terwijl iets wat heilig was, soms ontheiligd kon worden. Zie hiervoor het onderwerp heiliging en ontheiliging.