Inleiding Prediker

Volgens het eerste vers van het boek Prediker (Prediker 1:1) zijn de wijze woorden in dit boek van Prediker. Een prediker is een soort leraar. In het Hebreeuws staat in Prediker 1:1 het woord Qohelet. Letterlijk betekent Qohelet waarschijnlijk niet ‘leraar’, maar iemand die iets verzamelde. Prediker verzamelde wijze lessen over de zin van het leven.

In Prediker 1:1 wordt Prediker een ‘zoon van David’ en ‘koning in Jeruzalem’ genoemd. Veel mensen denken daarom dat koning Salomo dit boek geschreven heeft. Salomo was de zoon van David. Hij regeerde in de tiende eeuw voor Christus over Israël. Maar de taal van het boek past beter bij iemand die leefde in de derde eeuw voor Christus. Bovendien gaat het in het boek Prediker bijna niet over het koningschap. Je kunt het boek dus beter lezen als de woorden van een wijze man die David en Salomo als voorbeelden zag.

Prediker vertelt dat hij zoekt naar wijsheid. Hij probeert een aantal vragen te beantwoorden: Wat is de zin van het leven? Hoe kun je als mens gelukkig worden? En wat heeft God daarmee te maken?

Om antwoorden te vinden, kijkt Prediker goed om zich heen. Hij wordt niet vrolijk van wat hij ziet: alles lijkt zinloos. Het lijkt alsof alles wat er met ons gebeurt, te maken heeft met toeval: je hebt geluk of pech.

Uiteindelijk zegt Prediker dat hij geen antwoorden op zijn vragen gevonden heeft. Hij weet maar één ding zeker: ons leven komt van God, en God zal zijn oordeel geven over onze daden. Daarom is eerbied voor God het allerbelangrijkste in het leven.

Prediker is op zoek naar zekerheid. Hij kijkt naar de natuur, maar ziet daar alleen dingen die steeds weer opnieuw gebeuren: dag en nacht, zomer en winter, en water dat weer terugkomt bij de bron. Hij kijkt ook naar dingen die mensen belangrijk vinden: rijkdom, hard werken, plezier maken, wijsheid. Maar ook die dingen gaan allemaal voorbij. Voor Prediker zijn ze daarom zinloos. Dat klinkt heel negatief. Maar het geeft ook vrijheid: juist omdat je maar één keer leeft, en je je bezittingen niet mee kunt nemen als je doodgaat, mag je elke dag genieten van je leven (Prediker 5:17-19).

Volgens Prediker is het goed dat mensen op zoek gaan naar wijsheid. Maar mensen kunnen niet alles weten. God kent de toekomst, een mens niet. Voor een mens lijken veel dingen zinloos of oneerlijk, maar God weet waarom ze gebeuren. God weet wat goed en kwaad is, en een mens leert dat alleen door de wetten van God. Als mensen dat vergeten, maken ze hun leven ingewikkelder dan nodig is (Prediker 7:29).

Volgens het boek Spreuken worden goede mensen beloond en slechte mensen gestraft. Maar Prediker heeft iets anders gemerkt: het lijkt toeval of je rijk bent of arm, ziek of gezond, belangrijk of onbelangrijk. En de dood maakt geen verschil tussen goede en slechte mensen.

Toch gelooft Prediker dat het uitmaakt wat je doet: iedereen wordt uiteindelijk door God beoordeeld. Maar hoe en wanneer dat gebeurt, weet Prediker niet. Mensen kunnen niet weten wat er na de dood gebeurt.

De schrijver van het boek Prediker is niet iemand die je gauw op een feestje zou willen uitnodigen. Voor je het weet, zorgt hij ervoor dat je net zo somber wordt als hij: alles is zinloos, en alles gaat voorbij. Toch kun je je ook opgelucht voelen als je het boek Prediker leest. Juist als je somber bent of het moeilijk hebt, kunnen de woorden van Prediker heel herkenbaar zijn. Eindelijk iemand die de dingen niet mooier maakt dan ze zijn, en die ondanks alles op God blijft vertrouwen!

Als alles zinloos is, wat moet je dan nog doen? Het antwoord van Prediker is verrassend: Geniet! Juist als je begrijpt dat veel dingen in het leven toeval zijn, hoef je niet meer te piekeren – dat helpt toch niets (Prediker 11:4).

Zo kun je het boek Prediker dus lezen: als een oproep om alles wat er in je leven gebeurt, te accepteren, en te genieten van de mooie dingen.