Vier koningen

Door Hetty Lalleman

Nee, ik vergis me niet. Het feest van Driekoningen is allang geweest en ik weet ook wel dat nergens in de Bijbel staat dat het er drie waren … Ik heb deze titel gekozen omdat mijn gedachten gaan naar op z’n minst vier koningen die in deze tijd van het jaar relevant (kunnen) zijn.

Deze week viert Nederland koningsdag en dan denken we dus vooral aan koning Willem-Alexander. Op foto’s van het koninklijk huis, vooral die van staatsbezoeken, lijkt het koningschap vaak op een sprookje. Maar schijn bedriegt: volgens mij is erfelijk staatshoofd een van de moeilijkste beroepen die er is. En dan nog wel een beroep dat iemand niet zelf heeft uitgezocht.

Wat zegt de Bijbel eigenlijk over koningen? Ik denk dan allereerst aan het Oude Testament, meer concreet aan het moment waarop Israël in het beloofde land ging wonen. Met het oog op dat nieuwe begin bevat het boek Deuteronomium een lijst met voorschriften, gegeven als het volk na de lange woestijntocht aan de grens van het land staat. Merkwaardig genoeg wordt niet bepaald dat Israël een koning moet hebben, zoals dat bij de andere volken het geval is. In Deuteronomium 17:14 staat:

Mocht dat het geval zijn, dan gelden de volgende regels (de verzen 15-20).

Bij de volken rondom Israël was het normaal om een koning te hebben. Bij de Babyloniërs introduceerde een nieuwe koning ook nieuwe wetten. In Deuteronomium daarentegen heeft de koning dat recht niet. Hij is onderworpen aan het wetboek zoals God dat via Mozes heeft gegeven. ‘Hij moet het onder handbereik hebben en erin lezen zolang hij leeft’ (vers 19). De Bijbel op het nachtkastje van de koning, zeg maar; geen eigen wetten.

In dit gedeelte uit Deuteronomium blijkt het koningschap in Israël haaks te staan op wat in Babylonië en andere landen in het oude Midden-Oosten normaal was: een koning had een sterk leger met veel paarden, hij was rijk en had macht en aanzien. Maar in Israël mag de koning zich niet verheffen boven zijn volksgenoten. En hij moet heel erg op zijn hoede zijn om geen andere goden naast God te dienen. Daartoe zou het hebben van veel vrouwen (die uit andere landen kwamen) hem kunnen verleiden. Dat gebeurde in de praktijk ook, denk maar aan koning Salomo.

Hoe zou de wereld eruitzien als elke koning of president elke dag uit de Bijbel zou lezen en proberen te handelen in de geest van wat erin staat?

Goed, tot zover de koning in het Oude Testament, de tweede koning in deze column.

Bij de derde koning denk ik aan de nieuwe koning van Engeland (waar ik woon): koning Charles de Derde. In de aanstaande kroning van deze koning zullen veel oudtestamentische begrippen en symbolen terugkomen. De koning zal bijvoorbeeld worden gezalfd, net als dat gebeurde met de koning in het Oude Testament, en hij krijgt priesterlijke trekken. In Engeland is de koning het hoofd van de kerk. De kroning is een religieuze gebeurtenis, verricht door de aartsbisschop van Canterbury. Zoiets zou in Nederland helemaal niet kunnen, door de scheiding van kerk en staat. Bij ons zal de Engelse kroningsceremonie dan ook wat vervreemdend overkomen. Anderzijds wordt in Engeland elke dag voor de koning gebeden in de ‘evensong’ in de kathedralen. Dat zouden wij natuurlijk ook elke dag voor onze monarchen kunnen doen …

En dan de vierde koning, de ideale Koning. Met het Paasfeest achter de rug en Hemelvaartsdag in het vooruitzicht mogen we ons opnieuw verheugen over het koningschap van Jezus Christus, die de dood overwonnen heeft. Hij is de ideale koning, die nota bene zegt dat Hij de dienaar van allen is en bij zijn eigen volgelingen de voeten wast! Deze koning staat boven alle aardse koningen. Wij mogen bidden dat alle staatshoofden dat ooit zullen beseffen en zich door Hem willen laten leiden!

Dr. Hetty Lalleman is theoloog, schrijver en buurtpastor in een dorp in Surrey, Engeland.