Genieten van genoeg

‘Eigenlijk kan dit dus niet …’ zegt de vliegtuigpassagier in de onderstaande satirische tekening van Jip van den Toorn. Hiermee verbeeldt zij de hypocrisie van veel mensen wanneer het gaat om milieubewust leven. Deze tekening won onlangs de Inktspotprijs en zette mij aan het denken. Ben ik net zoals de passagier in het vliegtuig in de tekening?

We horen van alle kanten dat er wat moet gebeuren aan onze westerse manier van leven. De aarde kan het niet aan. Met de hoeveelheid energie, voedsel en producten die we consumeren beschadigen we de aarde, medemensen én andere schepselen.

Als beelddragers van God (Genesis 1:27) brengen we het er dus niet zo goed van af. Dat is niet per se iets nieuws. In Genesis 3 lezen we dat het Adam en Eva ook al niet lukte. En daarna volgen vele verhalen over mensen die er ook niet in slaagden om een beelddrager van God te zijn. In die zin sluit ik aan in een rij van ontelbaar velen.

Toch staat de Bijbel vol met oproepen om als mens wél goed te leven. Bijvoorbeeld in Micha 6:8:

En al eerder in de geschiedenis van Israël, in Leviticus 19:2:

In Leviticus staan allerlei voorschriften die concreet maken hoe deze heiligheid eruit zou moeten zien. Te veel om op te noemen. Welke voorschriften kunnen ons vandaag de dag helpen om beter voor de aarde als geheel te zorgen?

We leven in een andere tijd. In de tijd van de Bijbel was er nog geen stikstofproblematiek of klimaatcrisis. Ook waren de oceanen niet overbevist en vond er geen verwoestijning plaats op grote schaal. Natuurlijk, ook toen was er handel over de grens, maar de meeste mensen waren als boeren grotendeels zelf-voorziend. In onze tijd heeft elke kleine of grote aankoop gevolgen voor andere mensen, dieren en/of de natuur. Als ik boter nodig heb, word ik in de supermarkt geconfronteerd met een veelheid aan keuzes: gezouten of ongezouten, van dierlijk of plantaardig vet, biologisch of fairtrade; er zijn allerlei keurmerken en (huis)merken die al dan niet on the way to planet proof zijn – wat dat ook moge betekenen. Op dat soort momenten fantaseer ik over een schap met slechts één soort boter: alleen de beste boter; boter die ik met een goed geweten kan eten.

Dit is maar een klein voorbeeld. Gehoorzaam zijn aan God omvat veel meer dan wat ik koop. Toch raakt mijn koopgedrag zomaar aan onrecht en daar worstel ik mee. Soms weet ik simpelweg niet wat goed is om te doen. En als ik dan ‘gewoon’ maar wat doe, herken ik mij in het personage van de tekening: ‘Eigenlijk kan dit dus niet …’

De laatste tijd vind ik troost én hoop in Psalm 23, een geliefde psalm van veel christenen. Het beeld van God als herder die zijn schapen naar grazige weiden leidt. Wat mij aanspreekt is dat die ‘grazige weiden’ er in Israël behoorlijk anders uitzagen dan de grasvelden die ik in Nederland zie. Het waren eerder droge gronden met plukjes gras.

Nederlanders zijn gewend aan overvloedige weilanden, met ogenschijnlijk onuitputtelijke hoeveelheden gras. Zeker, we hebben deze zomer ervaren dat het ook anders kan, toen langzaam maar zeker alles om ons heen geel kleurde. Maar de vraag die bij mij opkomt is: kunnen we genoeg hebben aan zo’n grazige weide met plukjes gras uit Israël? Het spreekt me aan om naar de wereld te kijken als zo’n weide. Want de aarde is niet onuitputtelijk. Wat zou het mooi zijn als we – net als de psalmdichter – juist in zo’n weide innig dankbaar zijn voor wat er wél is. Dit beeld inspireert mij om te genieten van genoeg. Om dankbaar te zijn voor minder overvloed. Juist door op deze manier met de aarde om te gaan, is er hopelijk op een dag genoeg voor iedereen.

Joeri Rozendaal werkt voor Micha Nederland, het netwerk achter de Michacursus, zie michacursus.nl, en achter de Micha Zondag, die dit jaar gehouden wordt op 16 oktober.