Earth Week en de vrouwen van Vanuatu
In de Westerse wereld leek lange tijd de mens aan zet. Aardbevingen overkomen ons nauwelijks nog en we weten zelfs het water te bedwingen. De klimaatcrisis dwingt ons echter opnieuw op de knieën. De Dag van de Aarde, op 22 april, is een uitnodiging om stil te staan bij onze planeet en bij de klimaatverandering. Een reden ook om ons te laten inspireren door de vrouwen van Vanuatu. Als geen ander weten ze hoe kwetsbaar de mens is voor klimaatverandering en natuurrampen.
Rotsvast, dat was het thema van de Wereldgebedsdag van 5 maart. Voorafgaand aan die dag kwamen vrouwen van de Vanuatu Christian Council samen om tijdens een workshop een overdenking te schrijven. Het resultaat, naar aanleiding van Matteüs 7: 24-27, werd voorgelezen in kerken wereldwijd.
Gefundeerd op een rots
De Bergrede vormt voor de vrouwen van Vanuatu een bron van inspiratie. Daarin vertelt Jezus de volgende gelijkenis:
Wie deze woorden van mij hoort en ernaar handelt, kan vergeleken worden met een verstandig man die zijn huis bouwde op een rots. Toen het begon te regenen en de bergstromen zwollen, en er stormen opstaken en het huis van alle kanten belaagd werd, stortte het niet in, want het was gefundeerd op een rots. En wie deze woorden van mij hoort en er niet naar handelt, kan vergeleken worden met een onnadenkend man die zijn huis bouwde op zand. Toen het begon te regenen en de bergstromen zwollen, en er stormen opstaken en er van alle kanten op het huis werd ingebeukt, stortte het in en er bleef alleen een ruïne over.
In de meeste regio’s van Nederland en België is angst voor instorting niet meteen iets dat je uit je slaap houdt, al kunnen inwoners van Groningen hier wel degelijk over meepraten. De meeste huizen en appartementen zijn gebouwd op heipalen of op stevige fundamenten van gewapend beton. Dat kan maken dat we al snel achteloos aan deze tekst voorbijgaan.
Juist dat maakt het zo waardevol als de bewoners van andere windstreken bereid zijn hun ervaringen te delen. Gezien door hun ogen krijgt een vertrouwde Bijbeltekst plots een andere dimensie. Wanen we ons even op Vanuatu, dan wordt deze gelijkenis van Jezus zelfs tastbaar.
Land als moeder
Vanuatu is een Y-vormige tropische archipel in de Stille Zuidzee met meer dan 80 eilanden, waarvan 65 bewoond. De bewoners behoren tot diverse etnische groepen en spreken verschillende talen. De oceaan wordt omzoomd door zwarte en witte zandstranden en prachtige koraalriffen. Dit is een plaats waar flora en fauna ongerept groeien en bloeien. Voor de inwoners van Vanuatu is het land als een moeder. De relatie met de aardbodem ligt aan de basis van de identiteit en spirituele kracht van Ni-Vanuatu.
Toch is Vanuatu niet alleen een lonkend paradijs. De eilanden zijn ook kwetsbaar voor natuurrampen, waaronder aardbevingen, cyclonen en vulkaanuitbarstingen. Verspreid over de eilanden telt de archipel zeven actieve vulkanen.
In de tropische archipel kun je dus niet zomaar overal je huis bouwen. Voordat je gaat bouwen is het zaak goed stil te staan bij de juiste grondsoort en de inwerking van klimaatinvloeden.
Onwankelbare God
Ook de plaats waar wij wonen, is kwetsbaarder dan ons lief is. Lange tijd leken de bergen ten hemel te rijzen. Geïnspireerd door een optimistisch markt- en maakbaarheidsdenken grondvestten we onze economie op groei. Bossen maakten plaats voor snelwegen, bio-industrieën verrezen, plastic en afval verdwenen in de oceaan en reclames moesten mensen aanzetten tot consumeren. Het doel heiligde de middelen.
De klimaatcrisis schudt ons ruw uit de slaap. Net als zandgrond blijkt ook economische groei een wankele basis. De muren van onze torens van Babel beginnen te scheuren, en plots worden we ons ervan bewust dat we in ons ongebreidelde streven naar winst ook verlies hebben gemaakt. We zijn de verbinding met elkaar en met de aarde grotendeels verloren. De coronacrisis zet dat op scherp.
Drijfzand
De vele problemen waar we mee geconfronteerd worden, dwingen ons om na te denken over een belangrijke vraag. Wat is uw, jouw en mijn fundament? Op welke bodem grondvesten we ons leven, wat is de basis onder onze dromen, doelen en idealen? Zelfs een fundament dat onverwoestbaar leek, kan plots drijfzand blijken. En dan kom je als mens keihard jezelf tegen. Dan blijk je plots zoveel kwetsbaarder dan je lief is.
Zelfs al bouwen we wolkenkrabbers tot in de hemel en vuren we raketten af naar Mars, ten overstaan van de Eeuwige blijft de mens klein en onbeduidend. Het is daarom dat David in Psalm 8: 4-5 zegt: ‘Zie de hemel, het werk van uw vingers, de maan en de sterren door u daar bevestigd, wat is dan de sterveling dat u aan hem denkt, het mensenkind dat u naar hem omziet?’
Bron van leven en groei
De inwoners van Vanuatu kunnen ons leren dat kwetsbaarheid geen schande is; het is een essentieel onderdeel van het menselijke bestaan. Sterker nog: als we bereid zijn onze kwetsbaarheid te omarmen, kan ze zelfs een kracht worden. Ook wij kunnen vandaag besluiten de aarde opnieuw te omarmen als bron van alle leven en groei. En ook wij kunnen terugkeren tot de Rots, als veilige basis om onze huizen, gezinnen, bedrijven, samenlevingen en naties op te bouwen.
De vrouwen van Vanuatu beschouwen het land als een moeder. En ondanks hun worsteling met de elementen prijzen ze God voor vruchtbaar land, de melodie van de vogels en hoopvolle kinderstemmen. Als een veilig leven niet vanzelfsprekend is, worden zelfs de kleinste dingen een groot geschenk.
Kelly Keasberry
Theoloog en redacteur bij Tertio
