Een bewuste keuze

Dat Vladimir Poetin Oekraïne binnenviel, kwam niet als een verrassing. De Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten hadden weet van zijn oorlogsplannen en confronteerden hem ermee voordat hij daadwerkelijk aan de oorlog begon. Poetin luisterde niet naar hun waarschuwing...

Dat doet me denken aan het verhaal in Marcus 12:1-12. Jezus kent de plannen van zijn vijanden om Hem te vermoorden en Hij vertelt een gelijkenis die hen confronteert met hun slechte plannen. Driemaal had Hij zijn dood al aan zijn leerlingen aangekondigd (Marcus 8:31-33, 9:30-32 en 10:32-34), maar nu spreekt Hij er in het openbaar over. Hij weet dat Hij wordt afgewezen door de leiders van zijn eigen volk en geeft hun een laatste kans om hun plannen te veranderen. Maar net als Poetin luisteren Jezus’ vijanden niet.

Ik was geneigd om het woord tragedie te gebruiken voor deze situatie, maar dat zou niet passen. Een tragedie gaat over dingen die je onvermijdelijk overkomen, los van je eigen keuze; over noodlot. De oude Grieken waren erg goed in tragedies. Maar Jezus' lijden en dood overkomen Hem niet tegen wil en dank. Ze zijn het resultaat van zijn eigen bewuste keuze, niet van het noodlot.

Wat doet Jezus precies in Marcus 12? Hij neemt zijn gehoor mee terug naar hun geschiedenis, ons Oude Testament. De wijngaard is een bekend beeld voor het volk Israël, zie bijvoorbeeld Jesaja 3:14, 5:1-7, 27:2-6, Jeremia 2:21, 12:10 en Ezechiël 19:10-14. God verwachtte dat zijn wijngaard goede vruchten zou dragen, dat Israël een zegen voor de wereld zou zijn. Hij hoopte op geestelijk leven en groei. Zijn kritiek op zijn volk in Jesaja 5:1-7 gaat over het ontbreken van zulke vrucht. Maar hier in Marcus 12 zijn de wijnbouwers die de wijngaard hebben gepacht het probleem. Zij dragen geen vrucht af en vermoorden de knechten van de eigenaar. Ze zullen daarom worden vervangen door nieuwe leiders.

Het is een trieste gelijkenis. Maar het is geen tragedie, want Jezus spreekt over de bewuste zonde van de Joodse leiders en over zijn eigen bewuste keuze om hun de gelegenheid te geven om Hem uit de weg te ruimen.

Er zijn nog meer verhalen uit het Oude Testament waar Marcus 12 aan doet denken. In vers 6 noemt Jezus zichzelf de ‘geliefde zoon', een toespeling op Genesis 22, waar Isaak de geliefde zoon wordt genoemd. Jezus is net als Isaak bereid om gedood te worden als dat nodig is. In vers 7 zijn de woorden ‘Kom op, laten we hem doden’ dezelfde woorden die de broers van Jozef in Genesis 37:20 gebruiken. Jezus is dus ook als Jozef: beide moeten ze door lijden heen om vele anderen te redden en allebei krijgen ze daarvoor Gods goedkeuring. Isaak en Jozef blijken types van Jezus te zijn.

Dan citeert Jezus ook nog Psalm 118. Die hoeksteen, afgekeurd door de bouwers, dat is Hij. De kerk zal op Hem en zijn werk worden gebouwd. Zijn lijden zal tijdelijk zijn. Maar de nadruk ligt op het pijnlijke feit van de afkeuring. Jezus is de geliefde zoon van de eigenaar van de wijngaard, de erfgenaam, aan wie alles toebehoort, en de hoeksteen, het toekomstige hoofd van de kerk. Maar vooralsnog krijgt Hij alleen met afkeuring te maken.

De gelijkenis maakt ons duidelijk dat de dood van Jezus geen ongeluk is, geen tragedie. Zijn dood ligt weliswaar in de lijn van het Oude Testament, maar het is ook Jezus’ eigen bewuste keuze om voor ons te sterven. Zijn tegenstanders beramen een complot tegen Jezus, maar Hij weet wat Hem te wachten staat en ziet zijn lot gewillig onder ogen.

De Joodse leiders keren Jezus de rug toe om hun oude levensstijl te kunnen volhouden. Aan de andere kant geven zijn leerlingen hun oude leven op en volgen Hem. Zij hebben zijn woorden begrepen: ‘Wie zijn leven wil behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van Mij, zal het behouden’ (Matteüs 16:25). Welke keuze maken wij?

Dr. Pieter J. Lalleman is schrijver, nieuwtestamenticus en predikant van de Baptistengemeente in Knaphill, Surrey, Groot-Brittannië.