Wat zijn kleistenen?

In het Oude Nabije Oosten werd vaak kleisteen als bouwmateriaal gebruikt.

Kleistenen werden gemaakt van gedroogd leem. In tegenstelling tot de baksteen werden kleistenen niet gebakken. In de oven gebakken stenen werden in het oude Israël pas gebruikt vanaf de Romeinse tijd.
Het maken van kleistenen was niet moeilijk. Er waren geen vakmensen voor nodig, en ook waren de grondstoffen niet duur. Wel was het maken van kleistenen erg arbeidsintensief: het kostte veel tijd en het was zwaar werk.

Kleistenen werden gemaakt van leem: een mengsel van klei, zand, en stro of kaf. De verse klei werd uit de rivier of de wadi gehaald. Zand werd gebruikt om de klei wat minder vet te maken. Het stro was een belangrijke toevoeging. Het voorkwam dat de klei bij het drogen zou krimpen en scheuren, en het maakte de steen sterker.

Het mengsel van klei, zand en stro werd soms wel vier dagen lang met de voeten gekneed om tot een goed mengsel te komen. Vervolgens moest het mengsel een aantal dagen rusten. Daarna werd het weer gekneed. Ten slotte werd het leem in houten mallen gedrukt om er rechthoekige stenen van te maken. Dat proces wordt beschreven in Nahum 3:14: 'Treed de klei en stamp de leem, pak de steenvorm!'
De stenen werden uit de mal gehaald en in de zon te drogen gelegd. Na ongeveer een week waren de kleistenen klaar om gebruikt te worden.

In Exodus 5:6-18 wordt verteld hoe de Israëlieten in Egypte voor de farao stenen moeten maken. Om hen te straffen beveelt de farao dat de Israëlieten geen stro meer krijgen voor de stenen. Dat betekent dat ze zelf op zoek moeten naar stro. Dat kost veel extra tijd, vooral omdat stro alleen maar makkelijk te vinden is in de periode vlak na de graanoogst.