Wie was Matteüs in de Bijbel?

Matteüs is een tollenaar uit Kafarnaüm. Hij wordt een van de twaalf leerlingen die het dichtst bij Jezus staan en door hem worden uitgezonden.
Het evangelie volgens Matteüs wordt sinds de tweede eeuw na Christus aan deze leerling toegeschreven.

De naam Matteüs betekent: geschenk van JHWH. Het is de Griekse vorm van de Hebreeuwse naam ‘Mattanja’ uit het Oude Testament.
Volgens Matteüs 9:9 ontmoet Jezus de tollenaar Matteüs in de plaats Kafarnaüm, en geeft hij hem opdracht hem te volgen. Marcus en Lucas vertellen hetzelfde verhaal, maar gebruiken een andere naam: Levi (Marcus 2:14; Lucas 5:27-28). Mogelijk gebruikte deze tollenaar niet alleen zijn Joodse naam Levi maar ook de meer Grieks klinkende naam: Matteüs.
In de lijsten van Jezus’ leerlingen en apostelen komt alleen de naam Matteüs voor (Matteüs 10:3; Marcus 3:18; Lucas 6:16; Handelingen 1:13).

Als tollenaar werkt Matteüs voor de Romeinse overheid. Tollenaars waren niet geliefd. Zij misbruikten vaak hun positie, en hun omgang met niet-Joden werd gezien als een vorm van onreinheid. De ontmoeting tussen Jezus en Matteüs is een voorbeeld van Jezus’ gewoonte om juist wel met tollenaars en andere ‘slechte mensen’ om te gaan – een gewoonte die hem niet altijd in dank wordt afgenomen (zie Marcus 2:16-17).

Net zoals de andere evangeliën had ook het evangelie volgens Matteüs oorspronkelijk geen opschrift. Vanaf het eind van de tweede eeuw na Christus werd Jezus’ leerling Matteüs genoemd als schrijver van dit evangelie, en werd zijn naam in de handschriften genoteerd.
Het is niet waarschijnlijk dat Matteüs het hele evangelie heeft geschreven. Het perspectief van het boek wijst niet op een ooggetuige, maar op een christen van de tweede generatie. Het is wel mogelijk dat de schrijver informatie gebruikt heeft die afkomstig was van de apostel Matteüs. Dat zou verklaren waarom dit evangelie aan hem is toegeschreven.

Vanaf de vroege Middeleeuwen werden de evangelisten vaak afgebeeld als de vier wezens die volgens Openbaring 4:6-7 rondom de troon van God staan. Matteüs heeft daarbij de gedaante van een mens of een engel, omdat in zijn evangelie de nadruk ligt op de menselijke afstamming van Jezus.