Waar gaat het Bijbelboek Rechters over? (NBV)

Het boek Rechters bevat verhalen over verschillende rechters van het volk van Israël. In de verhalen wordt duidelijk dat trouw aan God leidt tot redding en voorspoed, maar dat ontrouw leidt tot onderdrukking en rampspoed.

Het boek Rechters ontleent zijn naam aan de functie van de personen die in de meeste verhalen de hoofdrol spelen. Het Hebreeuwse woord sjofeet, dat vertaald wordt als ‘rechter’ of ‘richter’, is een titel voor een militaire of bestuurlijke leider.
De rechters in dit bijbelboek (zowel mannen als vrouwen) traden op in de periode tussen de verovering van Kanaän en de instelling van het koningschap.

Het boek Rechters bevat overleveringen over verschillende rechters. Steeds weer doen de Israëlieten wat slecht is in de ogen van God, waarna God ze uitlevert aan hun vijand. Dan komen de Israëlieten tot inkeer, waarop God een rechter stuurt om hen te bevrijden en besturen. Na de dood van de rechter verlaat het volk dan God weer, en doen ze weer wat slecht is in zijn ogen.
De tijd voor de koningen is volgens de auteur van Rechters een tijd van wetteloosheid. Steeds weer doen de Israëlieten dingen die God verboden had: godenbeelden maken, vreemdgaan, andere goden vereren, en dergelijke.

Het boek Rechters is te beschouwen als verkondigende geschiedschrijving in de vorm van verhalen. De auteur geeft regelmatig theologisch commentaar, in Rechters 2:6-3:6 en bijvoorbeeld in Rechters 9:23-24 en Rechters 9:56-57.

De verhalen worden op een levendige manier verteld. Ze bevatten zowel humor als tragiek en hebben over het algemeen grote literaire kwaliteit.

De verhalen zijn ingedeeld in perioden van steeds twintig, veertig of tachtig jaar. Het hele boek bestrijkt dan ongeveer 480 jaar.

Op grond van de geschiedkundige inhoud wordt Rechters tot de historische boeken gerekend, net als onder andere Jozua, 1 Samuel en 2 Samuel.
In de Hebreeuwse Bijbel, de Tanach hoort het boek bij de Vroege Profeten. Het volk wordt in deze boeken steeds herinnerd aan de wet van Mozes en gewaarschuwd tegen het overtreden van de geboden. Andere Vroege Profeten zijn Jozua, 1 Samuel, 2 Samuel, 1 Koningen en 2 Koningen.

Deze boeken zijn geschreven vanuit het perspectief van de Babylonische ballingschap. Ze bieden dus een blik op hoe de geschiedenis tot de crisis van de ballingschap geleid heeft.

Het boek Rechters dateert in zijn huidige vorm waarschijnlijk uit de periode van de Babylonische ballingschap of uit de tijd niet lang daarna. De verhalen die erin zijn opgenomen, zijn (naar men wel aanneemt) veel ouder.

In de Joodse traditie die teruggaat op gegevens uit de tweede eeuw na Christus wordt de profeet Samuel beschouwd als de mogelijke auteur van het boek Rechters.

Tegenwoordig beschouwen de meeste wetenschappers het boek Rechters als een onderdeel van een groot geschiedwerk waarin de geschiedenis van Israël en Juda tot ongeveer 560 voor Christus wordt behandeld.
In het boek Rechters zijn verhalen uit allerlei bronnen en overleveringen van verschillende herkomst verzameld en vastgelegd. Door een redacteur zijn de teksten over de tijd van de Rechters in een sterk theologisch gekleurd kader geplaatst. Tegelijk werd het boek Rechters een opstap naar Samuel en Koningen, doordat het slot ervan benadrukt dat Israël zonder koning in chaos vervalt.

Het werk van de redacteur(en) zou afgesloten kunnen zijn tegen het einde van de Babylonische ballingschap of iets later in de Joodse gemeenschap in de tijd van de tweede tempel (na 515 voor Christus).

Het boek Rechters bestaat uit drie delen. De eerste hoofdstukken vormen de inleiding. Het tweede deel beschrijft het optreden van de rechters. Het derde deel brengt verhalen die het morele verval in Israël duidelijk maken en zo voorbereiden op de komst van koningen.

Eerst wordt in een inleiding (Rechters 1:1-3:6) een analyse gegeven van de historische situatie: het volk van Israël heeft zich in Kanaän gevestigd, maar niet alle oorspronkelijke bevolkingsgroepen zijn verdreven. Die volken gebruikt God om de trouw van zijn eigen volk op de proef te stellen.

Daarna volgen de vaak spannende verhalen over de afzonderlijke rechters, die verlopen volgens een vast stramien (Rechters 3:7-16:31).

Bekende namen van rechters zijn: Gideon (Rechters 6-8), Jefta (Rechters 10:1-12:7), Simson (Rechters 13-16), en de vrouwelijke rechter Debora (Rechters 4), die ook een een overwinningslied op haar naam heeft staan (Rechters 5).

Het laatste deel van het boek Rechters (Rechters 17-21) bestaat uit twee losstaande verhalen. Deze verhalen zijn illustratief voor het morele verval in de tijd dat er in Israël geen koning was en iedereen kon doen wat hij wilde.