Inleiding Leviticus (NBV)

Leviticus is het derde boek van de Pentateuch, de verzameling van vijf boeken die in de Joodse traditie de Tora wordt genoemd. Het boek presenteert zich als een voortzetting van het boek Exodus.

Het boek Leviticus bevat een verzameling regels en voorschriften van verschillende aard en herkomst, die voor een deel ook in Exodus, Numeri en Deuteronomium te vinden zijn.

Het boek Leviticus dankt zijn naam aan de titel van het boek in de Septuaginta. Het woord leviticus betekent ‘het Levitische (boek)’. Deze titel verwijst naar de voorschriften voor de priesters en de Levieten die in het boek staan. De titel in de Hebreeuwse Bijbel is Wajjiqra, ‘Hij riep’, naar het eerste woord van het boek.

Het boek Leviticus bestaat uit een verzameling regels en voorschriften voor de eredienst en het sociale leven. Het bevat ook een aantal beschrijvende gedeelten en enkele verhalende fragmenten. Maar het grootste deel van de tekst bestaat uit toespraken van Mozes, waarin hij in opdracht van God instructies en regels geeft aan de priesters en het volk.
Verschillende thema’s spelen een rol in het boek:

Israël krijgt de opdracht een heilig volk te zijn zodat de heilige God in hun midden kan wonen. In Leviticus 19:2 staat hierover het belangrijkste vers:

Leviticus is een didactisch boek:

Tegelijk is het boek ook vermanend:

Veel van de regels die in Leviticus gegeven zijn aan het volk van Israël spelen nog steeds een grote rol voor de joden van nu. Vooral de regels rondom rein en onrein worden nog nauwgezet gevolgd.

De stijl van het boek is zakelijk en juridisch; zeer precies en gedetailleerd worden de vele voorschriften uiteengezet. Kenmerkend zijn de vele formules en herhalingen.

Sommige delen van het boek Leviticus zouden kunnen teruggaan op de tijd van de koningen van Israël en Juda. Tijdens en na de Babylonische ballingschap kreeg het boek zijn definitieve vorm.

Vanaf de tijd van Ezra en Nehemia (rond 450 voor Christus) werden de boeken van de Pentateuch waaronder Leviticus aan de bijbelse figuur Mozes toegeschreven. Daarom spreekt men ook wel van ‘de vijf boeken van Mozes’.

Tegenwoordig nemen de meeste wetenschappers aan dat het boek Leviticus regels en offeraanwijzingen bevat uit verschillende periodes. In de loop van de tijd zijn teksten die gebundeld en opgeschreven. Dat proces van verzamelen en redigeren zou begonnen zijn in de tijd van de koningen van Israël en Juda (ongeveer 1000-586 voor Christus) en afgesloten in de Joodse gemeenschap in de tijd van de tweede tempel (na 515 voor Christus).

In het boek Leviticus zijn twee delen te onderscheiden. In de eerste helft staan regels voor de priesters met betrekking tot de offerdienst. In de tweede helft staan regels voor het volk met betrekking tot hun manier van leven.

Het eerste deel (Leviticus 1-16) bestaat uit de volgende onderdelen:

Het tweede deel (Leviticus 17-27) bevat een groot aantal bepalingen en regels in verband met de heiligheid die het volk in acht moet nemen: