Marcus 12:18-27 – Preekinspiratie

met Piet van Veelen, em. predikant (NGK)

De discussie met de sadduceeën kun je op twee niveaus lezen. Het eerste niveau is het rationele, retorische spel, waaruit Jezus als overwinnaar tevoorschijn komt. De sadduceeën, die de opstanding verwerpen, komen met een strikvraag en Jezus haalt de angel eruit door de veronderstelling van de vraag op losse schroeven te zetten. Daarna komt Hij met positief bewijs voor de opstanding: een redenering die ons wellicht wat vreemd overkomt, maar die binnen de toenmalige Joodse manier van omgang met de Schriften past. Schaakmat!

Het tweede niveau is het onderliggende niveau van het hart. Vaak zijn discussies over standpunten een rookgordijn voor diepe gevoelens en verlangens. Dat zie je hier aan Jezus’ emotionele uitroepen die zijn betoog omkransen: ‘Dwaalt u niet? (…) u dwaalt vreselijk!’ Waarom wordt Jezus zo geraakt? De sadduceeën hoorden vaak bij de rijke bovenlaag en hadden het goed. Leven en dood behoorden volgens hen tot de natuurlijke gang der dingen die door God zo waren bepaald. Jezus wist zich juist verbonden met de armen en de verschoppelingen. Hij kan de vraag daarom niet afstandelijk behandelen, maar als iets dat raakt aan de diepste hoop van mensen op God als God van levenden en niet van doden.

In deze discussie gaat het dus misschien minder om de precieze argumenten dan om het onderliggende beeld van God. God is de God van het leven die de zijnen door de dood heen vasthoudt. God is ook rechtvaardig en valt niet samen met het lot waardoor de een geluk en de ander het moeilijk heeft. Jezus leefde vanuit het visioen van Gods nieuwe wereld waarin Gods gerechtigheid zich doet gelden. Die nieuwe wereld is niet slechts toekomstmuziek, maar is hier en nu al ervaarbaar voor wie leven volgens Jezus’ gebod van de liefde. Dat is een uitdaging voor westerse mensen, die dankzij hun rijkdom misschien wel meer gemeen hebben met de sadduceeën dan ze denken.

N.B.: In de tempel spreekt Jezus met vertegenwoordigers van allerlei groepen. Uit deze gesprekken kunnen de lezers van het evangelie leren hoe ze zich kunnen verhouden tot andere groepen die de God van Israël dienen. Het is niet direct de bedoeling van Marcus en de andere evangelisten om een volledige en genuanceerde beschrijving van die andere groepen te geven. Daarom is het verstandig het beeld dat de evangeliën van Jezus’ gesprekspartners schetsen aan te vullen met andere historische bronnen (hier vind je bij de artikelen toelichtingen over diverse groeperingen in Jezus’ tijd; en hier wordt de verhouding tussen jodendom en christendom toegelicht).

Wil je op het gebied van exegese gelijk meer weten over deze passage?

Op deze pagina vind je aantekeningen bij de tekst en meer informatie over de opbouw en context.

Hier lees je deze tekst in verschillende vertalingen.

En wanneer je een Plus-account hebt, vind je hier de passage in verschillende vertalingen met aantekeningen (tip: zet bij ‘Persoonlijk’ ‘Toon voetnoten’ en ‘Toon verwijzingen’ aan).