Wie ben ik?

De tijd voor Pasen is voor veel mensen een periode van inkeer en bezinning. Ook Karin van den Broeke, voorzitter van het Nederlands en Vlaams Bijbelgenootschap, laat zich juist in deze tijd een spiegel voorhouden door de levensweg van Jezus. In deze blog, deel één van een tweeluik, staat ze aan de hand van het Johannes-evangelie erbij stil wat dat betekent: veertig dagen met veertig kansen op kritische reflectie. 

Al jaren geleden ontdekte ik, in gesprekken met studenten, het ‘vasten’ als een manier om te verkennen waartoe ik me door God geroepen voel. Sobere maaltijden om mijn bewustzijn van ongelijke kansen en van de onzinnigheid van overconsumptie aan te scherpen. Afzien van koffie en alcohol om meer rust op het spoor te komen. De opdracht om iedere dag een berichtje te sturen aan iemand die ik al (te) lang niet meer gesproken heb, om ruimte te geven aan vriendschap en liefde. Vasten heeft iets van een reinigingsproces, waarin ik ontdek waar er ruimte zit tussen wie ik ben in mijn dagelijkse bezigheden en hoe ik zou willen zijn. Het heeft me de afgelopen jaren geleerd om kleine verschuivingen aan te brengen in mijn levensvormen. En het heeft me geleerd om met meer mildheid naar mezelf te kijken en me te bezinnen op het onderscheid tussen idealen en onzinnig hoge eisen.

Ooit deed ik een cursus, waarbij we als deelnemers twee aan twee op pad gestuurd werden, met de opdracht om ieder een half uur lang de ander steeds opnieuw de vraag te stellen: ‘Wie ben jij?’ De eerste antwoorden zijn gemakkelijk. Maar als die vraag ‘Wie ben jij?’ zich dan telkens herhaalt, leidt dat tot een steeds diepgaandere reflectie. ‘Wie ben ik?’ Wat is bepalend voor mijn diepste identiteit? Door welke ogen kijk ik naar mezelf? In het Johannes-evangelie zegt Jezus tot zeven maal toe ‘Ik ben….’. ‘Ik ben het licht voor de wereld…’ ‘Ik ben de goede herder…’ ‘Ik ben de opstanding en het leven…’ Die heldere uitspraken tonen waar Jezus onomstotelijk voor staat. De uitspraken doen echter meer: ze tonen hoe Jezus verbonden is met God, ja, zelfs God is. De diepste identiteit van Jezus is gelegen in zijn unieke relatie met God.

Mij raakt de spiegel die mij zo voorgehouden wordt bij het lezen van het Johannes- evangelie, in dubbel opzicht. Aan de ene kant ben ik blij met de hoop die erin doorklinkt. Aan de andere kant beschouw ik het beeld van Jezus ook als een uitdaging. Bijvoorbeeld de uitspraak over het licht voor de wereld. Vlak daarvoor lees je hoe Jezus wordt uitgedaagd tot een steniging, omdat een vrouw op overspel betrapt is. ‘Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen’, ketst Jezus de uitdaging terug. Als alle omstanders vertrokken zijn, zonder te oordelen, heeft Jezus nog een kort gesprek met de vrouw. ‘Ik veroordeel u ook niet’, zegt Jezus tegen haar. ‘Ga naar huis, en zondig vanaf nu niet meer.’ Als direct daarna de uitspraak ‘Ik ben het licht voor de wereld’ klinkt, hoor ik daarin dat het Jezus niet te doen is om een oordeel over het verleden, maar om een oproep voor de toekomst. Dat maakt dat ik mild en tegelijkertijd kritisch naar mezelf kan kijken: elke dag is een nieuwe kans om nóg dichter bij het leven van recht en vrede te komen waartoe God ons roept. En ik kan met mensen onderweg blijven op de weg waarop ook zij zich door God geroepen voelen. 

Veertig dagen onderweg naar Pasen. Dit jaar neem ik me voor om elke dag te reflecteren op mijn agenda. Wat doe ik, omdat ik het een bijdrage vind op de weg van recht en vrede? En wat doe ik, omdat ik ook een beetje verslaafd ben aan het ontvangen van waardering? Jezus ging de weg van liefde en trouw, van vrede en recht. In wat hij van zichzelf liet zien, werd God zichtbaar en benaderbaar. Ik beschouw het als een buitenkans dat ik me, al lezend en luisterend, steeds opnieuw kan laven aan de nabijheid van God, terwijl die zichtbaarheid en benaderbaarheid mijn leven ook richting geeft.

Karin van den Broeke
Voorzitter van het Nederlands en Vlaams Bijbelgenootschap