Wat maakt de Bijbel voor jongeren (on)begrijpelijk?

Door Guido de Bruin

De JongerenBijbel wil jongeren helpen ‘om te begrijpen wat er staat en wat ze eraan hebben in hun dagelijks leven’. Dat komt goed uit, want veel jongeren vinden de Bijbel een moeilijk boek, blijkt uit een onderzoek van BEAM, de jongerenafdeling van de EO. Het antwoord daarop is logischerwijs een versie die de Bijbel voor hen begrijpelijk maakt. Maar is dat voldoende?

Het zou trouwens pas echt nieuws zijn als jongeren de Bijbel een boek vinden dat lekker makkelijk wegleest. Zou het uitgangspunt van elke vertaling en versie juist niet moeten zijn dat de Bijbel niet zo maar te begrijpen is? En dat steeds als je een Bijbelgedeelte denkt te begrijpen, het bij opnieuw lezen, overwegen en bespreken toch ook weer iets anders kan betekenen?
Als dat zo is, dan hebben (jonge) lezers niet alleen denk- en doe-opdrachten nodig, maar vooral tijd, geduld en goede begeleiding bij het lezen. Én plekken waar de Bijbel in alle rust en openheid gezamenlijk gelezen kan worden.

Neem nou een bekend verhaal als de gelijkenis van de talenten (Matteüs 25:14-30). Hoe open je vanuit dit verhaal ook andere luikjes naar de leefwereld van jongeren dan dat van de gangbare uitleg? Die uitleg zegt dat God wil dat je woekert met je talent(en), en niet zo’n beetje ook? Voordat je het weet, horen jongeren van nu in dit verhaal zo de boodschap die ze toch al overal ingepeperd krijgen: haal uit je leven wat erin zit, ontwikkel al je talenten, bewijs jezelf en wees gelukkig.
De BGT JongerenBijbel legt bij deze gelijkenis mooi de link met de prestatiedruk waarmee veel jongeren kampen. ‘Vindt Jezus dan ook dat je alleen iets waard bent als je altijd hard je best doet? Nee, lees vers 5 maar. De baas geeft “elke dienaar het bedrag dat bij hem past”. Geen van de dienaren hoeft dus meer, of iets anders, te doen dan wat bij hem past.’
Maar ook dan blijft de moraal van dit Bijbelverhaal nog wringen: ‘Want iedereen die veel heeft, krijgt nog meer. (…) Maar wie bijna niets heeft, raakt ook het laatste nog kwijt’. Die hoeft volgens mij niet begrijpelijk gemaakt te worden. Dat zien jongeren overal om zich heen gebeuren. Maar is dat dan ‘Gods nieuwe wereld’?

Op zijn minst zou volgens mij de mogelijkheid geopperd moeten worden – zoals sommige nieuwtestamentici doen – dat dit verhaal het tegenovergestelde wil zeggen over ‘Gods  nieuwe wereld’. Dat deze gelijkenis iets zegt over de toestand daarvan in de ‘laatste dagen’. Dat ‘Gods nieuwe wereld’ in die dagen van enkelingen afhangt die weigeren om zich neer te leggen bij wat de wereld gaande houdt: de zucht naar steeds maar meer. Dat je Jezus dus eerder kunt herkennen in de derde dienaar die wordt uitgeworpen dan in de heer die woekerwinsten eist.
Juist onbevangen lezers kun je aan de hand van vragen bij de tekst aanknopingspunten geven om die op verschillende manieren te bekijken. Maar daarmee ben je er niet. Zoals gezegd: er zijn plekken nodig waar er tijd en ruimte is om samen te zoeken naar wat dat vreemde boek ons vandaag de dag kan zeggen, los van dogmatiek en aannames. Hoe blijven we te midden van alle prestatiedruk die tijd en die ruimte maken, in de kerk en op school?

Guido de Bruin
Adviseur identiteit en verhalenverteller bij Verus, de vereniging voor katholiek en protestants-christelijk onderwijs in Nederland.

Benieuwd naar de nieuwe BGT JongerenBijbel? Bekijk en/of bestel ‘m hier!