The Chosen: moderne TV-serie over Jezus
Vanaf deze week zijn de eerste afleveringen van seizoen 1 van The Chosen te zien op NPO Start (en NPO Plus). Het is een bijzondere productie over het leven van Jezus. Uiteindelijk zullen er zeven seizoenen van acht afleveringen verschijnen. Je kunt het een beetje vergelijken met The Crown: er zijn veel feiten van het leven van de Engelse royals bekend, en op basis daarvan is een serie gemaakt die veel mensen graag bekijken.
In het geval van The Chosen zijn de vier evangeliën het uitgangspunt – en de makers nemen het echte verhaal van Jezus heel serieus. Daarnaast maken ze heel handig gebruik van kleine feitjes uit de Bijbelverhalen om de storyline verder uit te bouwen. Zo maken we in de eerste aflevering uitgebreid kennis met Maria van Magdala en ook met Nikodemus en Petrus (over hen lees je bijvoorbeeld in Lucas 8:2
De makers pretenderen helemaal niet dat het echt zo gebeurd is, maar ze hebben, op basis van wat we weten, een verhaal gemaakt zoals het gebeurd zou kúnnen zijn. Daar zit echt een groot voordeel aan: de ontmoetingen die de personages hebben met Jezus komen stevig binnen. Je hebt Maria al vóór die ontmoeting leren kennen, waardoor je als het ware meemaakt wat zij meemaakt.
(Te veel) fictie?
Maar Bijbelvaste lezers zullen af en toe ook wel even moeten slikken. Als je heel kritisch bent, kun je zeggen: ‘er is een hoop bij verzonnen’. Maar ik zou daar wel iets tegenover willen zetten.
Voor heel veel mensen is de Bijbel een gesloten boek (geworden). Er zijn allerlei redenen voor te noemen – het boek is te moeilijk, te dik, staat ver van mensen af. En vaak hoor ik als NBG-directeur de suggestie dat we meer met beeld moeten doen – juist ook voor jongeren of voor niet-christenen.
Ik aarzel daar altijd over. Natuurlijk kan ik als theoloog en Bijbelwetenschapper allerlei inhoudelijke bezwaren verzinnen, maar daar gaat het nog niet eens om. Ik heb een belangrijker aarzeling: eigenlijk zijn we niet zo goed in het maken van Bijbelfilms. Als Bijbelgenootschap willen we graag heel dicht bij de tekst blijven… maar die tekst komt uit een heel andere tijd en cultuur dan onze tegenwoordige beeldcultuur.
In de Oudheid schreef men bijv. niet vaak expliciet over emoties, terwijl in onze tijd films en Netflix-series pas aanspreken als die emoties wél uitgebreid de ruimte krijgen. De Bijbel is bovendien een compact boek: met een aantal pennenstreken wordt een beeld geschetst, er wordt niet uitgeweid. Terwijl in films en series uitgebreid aan karakteropbouw wordt gedaan. Nog iets: wij houden van nuance, van wikken en wegen, terwijl in boeken uit de Oudheid de zaken veel vaker zwart-wit geschetst worden
Een nieuwe ‘vertaling’ van een dierbaar verhaal
Het vergt lef en heel grote stappen om van een evangelie een serie of film te maken die niet alleen recht doet aan het verhaal, maar ook nog eens entertainment is zoals wij dat anno 2022 gewend zijn. Zonder dat ben je immers alleen aan het preken voor eigen parochie, en bereik je niks.
De makers van The Chosen hebben het lef gehad om precies dát te doen wat nodig is om het evangelieverhaal te vertellen op een 21e-eeuwse, Netflix-achtige manier. Meer dan 100 miljoen mensen hebben de serie al bekeken, en de recensies zijn geweldig. En nu kunnen wij ook kijken!
Bij de presentatie van The Chosen zei Arjan Lock, de directeur van de EO:
‘Voor mij was kijken naar de serie een beetje vergelijkbaar met het lezen van een nieuwe vertaling van de Bijbel. Je krijgt heel nieuwe inzichten in het verhaal dat je al goed kent en dat je ook zo dierbaar is.’
Hij gaf alle aanwezigen de tip om zo naar de eerste afleveringen van de serie te kijken. Ik geef die tip graag door: Kijk deze Advent en Kerst zo onbevangen mogelijk naar The Chosen!
En ik heb van diverse aanwezigen bij de presentatie begrepen dat je die tip daarna niet meer nodig hebt; dan wíl je gewoon verder kijken, net als bij The Crown!
Rieuwerd Buitenwerf, directeur Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap
