Over pannenkoeken en Rembrandt
In het licht gezet
Op 2 februari vieren we in Vlaanderen een bijzonder smakelijke feestdag: ‘nationale pannenkoekendag’. Waar Nederlanders nog wel eens het einde van de vastentijd met zo’n zoet baksel willen vieren, worden er in Vlaanderen steevast op 2 februari pannenkoeken gebakken. Exact 40 dagen na kerstmis. Wie verzint het?
Het is één van die smakelijke seculiere tradities die met een kerkelijk feest is versmolten tot koek. Want vandaag vieren we in onze kerken ‘Maria Lichtmis’ en dan is geen vrouwtje nog zo arm, of ze maakt haar pannetje warm!
Op het feest van Maria Lichtmis wordt soms een lichtprocessie gehouden als nabootsing van het opgaan naar de heilige tempel in Jeruzalem. In onze kerken worden ook lichtjes gezet bij Maria en verwelkomen we in een feestelijke viering de kinderen die het afgelopen jaar gedoopt werden. We zetten hen in het licht en vragen of God ze wil zegenen.
Na de dienst ontmoeten gezinnen elkaar bij een pannenkoek. Een prachtig symbool voor de zon, die net na de donkerste winterdagen stilaan weer meer in onze dagen schijnt. Het is dus vooral een lichtfeest dat als stroop van de ene generatie op de andere lekt.
Een bijzondere ontmoeting
52 jaar geleden werd Maria Lichtmis officieel omgedoopt tot het feest van de ‘opdracht van de Heer’. En zo lezen we vandaag in de Bijbel over de heilige familie die niet lang bij de pakjes onder de kerstboom blijft zitten en van de stal in Betlehem opklimt naar de tempel van Jeruzalem om hun eerstgeboren zoon op te dragen aan God. Hij zal de naam van God (ik-zal-er-zijn) in zijn eigen persoon heiligen en verwezenlijken.
En dan is er nog die bijzondere ontmoeting…
Er woonde toen in Jeruzalem een zekere Simeon. Hij was een rechtvaardig en vroom man, die uitzag naar de tijd dat God Israël vertroosting zou schenken, en de heilige Geest rustte op hem.Het was hem door de heilige Geest geopenbaard dat hij niet zou sterven voordat hij de messias van de Heer zou hebben gezien. Gedreven door de Geest kwam hij naar de tempel, en toen Jezus’ ouders hun kind daar binnenbrachten om met hem te doen wat volgens de wet gebruikelijk is, nam hij het in zijn armen en loofde hij God met de woorden: ‘Nu laat u, Heer, uw dienaar in vrede heengaan, zoals u hebt beloofd. Want met eigen ogen heb ik de redding gezien die u bewerkt hebt ten overstaan van alle volken: een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen en dat tot eer strekt van Israël, uw volk.’
Lucas 2:25-32
Het schilderij van Rembrandt illustreert het wondermooi…
Rembrandt was 25 jaar toen hij in 1631 in Leiden dit schilderij maakte. Hij zou de lofzang van Simeon maar liefst 14 keer schilderen. Het is het Bijbelverhaal dat hem van het begin van zijn leven tot aan het allerlaatste eind heeft geboeid en gegrepen.
We zien hoe Simeon het Kind herkent als de langverwachte Messias. De oude man neemt Hem in zijn armen en heft een loflied aan. Het goddelijke licht dat hem overspoelt, lijkt uit het Kind zelf te komen…
Heimwee en hoop
Er overviel mij een een sterk gevoel van hiemwee toen ik het vorige week na lange tijd weer zag. Een jaar geleden gaf ik nog een workshop over het ‘Handboek voor Bijbelkringen en vieringen met senioren
Maar meer nog dan heimwee, voelde ik een verwantschap met Simeon in het verlangen en hopen op bevrijding, in het uitkijken naar levengevende ontmoetingen. Ik bewonder zijn hoopvol geduld, terwijl ik me afvraag: Hoe lang kan ik het nog uithouden? Waar, wanneer en hoe brengt God redding in deze lastige en langdurende coronatijden?
En dan zie ik de blijdschap in de ogen van Simeon. Jezus is dé ontdekking van zijn leven. Hij heeft er zo lang op gewacht. Samen met Hanna had hij een oersterk vertrouwen én beschikte hij over een onwaarschijnlijke helderheid om na al die jaren de Messias te herkennen.
Ik besloot deze week wat meer op bezoek te gaan bij dat Kind en zijn licht wat bewuster toe te laten in mijn leven. Als vanzelf begon ik ook in de ogen van mijn eigen kinderen te kijken en ontdekte ik datzelfde licht. Een licht dat leven doet, een naïef vertrouwen op de toekomst, levensvreugde in tijden van beperking en opgesloten ergernis.
In dit schilderij, in de opdracht van de Heer, zit dus ook een opdracht voor mij, weet ik.
Om de naam van God waar te maken en zelf een teken van licht te zijn. Een ‘pannenkoek’ voor mijn gezin en mijn collega’s. En ook een beetje om mijn eigen achternaam waar te maken. Ik heb tenslotte ook een naam met een opdracht gekregen…
Dries de Bakker
Medewerker Vlaams Bijbelgenootschap en diaken in de Rooms-Katholieke Kerk Antwerpen