Liever Lazarus dan Doornroosje
Door Tom Mikkers
Als kind was ik misdienaar. De beloning voor het helpen in de kerk was het zogenaamde misdienaars-reisje. Alle misdienaars met mijnheer pastoor gingen dan naar de Efteling. Ik vond dat passend. Een misdienaars-reisje naar een voetbalwedstrijd had ik minder goed begrepen. De kinderBijbel lag op mijn nachtkastje als vanzelfsprekend naast mijn sprookjesboeken. Sommige mensen noemen de Bijbel ook een sprookjesboek. Wat zou je tegen hen zeggen?
Regelmatig heb ik mezelf als kind, voor het slapen, verloren in verhalen uit de beide boeken die naast mij lagen. Mozes of Kleinduimpje vertelden mij allebei dat ik het leven serieus diende te nemen.
Opstaan
Net als in sprookjes zijn gebeurtenissen in Bijbelverhalen soms onvoorstelbaar. Het mooie vind ik dat in de Bijbel wonderen niet worden belast met romantiek. Bij Jezus hoef je geen prinses te zijn om wakker gemaakt te worden. De uitnodiging om wakker te worden is gericht aan ons allemaal. In het Johannesevangelie (hoofdstuk 11:1-44
‘Het is niet echt gebeurd’ als argument om een verhaal als dit te ontkrachten, heeft nooit zo’n grip op me gekregen. Een wereld zonder sprookjes zou koud en kil worden. Dat geldt nog veel meer voor een wereld zonder Bijbel.
Bromvlieg
Toen ik na mijn studie uit mijn theologische bubbel stapte, ontdekte ik dat de boze buitenwereld er een heel andere redenering op nahield. Het woord ‘sprookje’ bleek het exit-argument te zijn om de Bijbel niet serieus te nemen. Als een soort bromvlieg dient deze term zich elke keer weer aan. ‘Ach ja de kerk, daar begonnen/beginnen de meeste problemen, maar gelukkig hebben ze een sprookjesboek … doe mij maar Kleinduimpje,’ tetterde ene Saskia op Twitter deze zomer toen in het tv-programma Op1 een dominee te gast was. Saskia is geen uitzondering. In het dagelijks leven word ik met mijn Bijbel weggebonjourd richting sprookjesbos. ‘Tom legt sprookjes uit,’ hoorde ik iemand in mijn directe omgeving ooit liefdevol zeggen.
‘De Bijbel is een sprookje’ betekent: ‘niet van deze tijd’, ‘niet te bewijzen’ en ‘onzin’. Deze aanval op de Bijbel hangt samen met de claim van sommige Bijbelliefhebbers dat de Bijbel beter is dan de wetenschap. Voor degenen die geloof en Bijbel wantrouwen kan dat een bedreiging zijn, want de wetenschap dient, vinden zij, het laatste woord te krijgen. ‘De Bijbel is maar een sprookje’ is hun manier om hun rationele kijk op het leven te verdedigen.
Wereldbeeldconflict
Er gaat dus een conflict schuil tussen wereldbeelden wanneer de Bijbel wordt afgeserveerd als sprookjesboek. Degenen die de wetenschappelijke pretenties van de Bijbel bekritiseren kan ik beslist wel volgen. De Bijbel bevat geen ‘periodiek systeem van elementen’ en is ook geen medisch handboek. Toch blijft het knagen. Hoe laat ik me niet meer kleinmaken door de bewering dat de Bijbel een sprookje is? Hoe leg ik de waarde van de Bijbel uit in een wereld waarin we alles denken te weten?
Het is even omdenken, maar misschien is de kritiek dat de Bijbel een sprookje is wel het mooiste compliment dat de Bijbel kan krijgen. Misschien zouden we er dan wat trotser op kunnen zijn. Het leven is namelijk niet alleen ratio. Er valt zo veel meer te ontdekken tussen hemel en aarde en daar vertelt de Bijbel over. De Bijbel als het mooiste sprookjesboek, dat weinig verklaart maar alles zegt. Zo’n zinnetje zou wat kunnen zijn.
En dan word ik weer even dat jongetje van meer dan veertig jaar geleden dat voor het slapen gaan geen genoeg kon krijgen van verhalen die het alledaagse in een ander licht zetten. Het kind dat zich verheugt op een bijzonder uitje: ‘De Bijbel, ontdek een wereld vol wonderen!’
Tom Mikkers
Predikant in Wassenaar
Komend najaar verschijnt bij het NBG de ‘WetenschapsBijbel’, een NBV21 met extra bijlagen over de verschillen in wereldbeeld tussen onze tijd en de tijd van de Bijbel.
