Immanuel – ‘God met ons’
In de Bijbel hebben namen die mensen krijgen vrijwel altijd een betekenis. Dikwijls is de naamgeving een belangrijk moment in de geschiedenis van een Bijbels personage. Denk maar aan de figuur van Mozes.
Ook aan Jezus’ naamgeving wordt een apart verhaal gewijd. Jozef is ervan op de hoogte gekomen dat Maria, die aan hem is uitgehuwelijkt, zwanger is buiten hem om. Een grote vernedering. Welke tegenstrijdige gevoelens zijn er door hem heengegaan? Om zijn eer te redden, kan hij maar één beslissing nemen: Maria wegsturen. Maar dan komt God tussenbeide. Jozef wordt aangemaand Maria niet weg te sturen, maar bij zich te nemen, want het kind dat ze draagt, is verwekt door de heilige Geest. (Matteüs 1:20
Veelbetekenende droom
We herhalen dit verhaal even, want die droom is een aanzet naar de naam Immanuel die we willen verklaren. De Geest (of adem van God) is een scheppend beginsel. Dat kennen we al vanaf de eerste bladzijde van de Bijbel: ‘De aarde was woest en doods, duisternis lag over de oervloed, en over het water zweefde Gods geest.’ (Genesis 1,2) De Geest van God inspireert koningen en profeten, en maakt het onmogelijke vaak toch mogelijk. De Geest is immers beweeglijk, dynamisch, uit op verandering, zij wil de dingen altijd nieuw maken. Welnu, deze heilige Geest van God is ook werkzaam in Maria. Jozef droomt dat hem dit allemaal verteld wordt.
Eenmaal wakker, is Jozef ervan overtuigd dat deze droom dichter bij de werkelijkheid staat dan zijn eigen warrige brein van dat moment.
En zo komt hij tot een moedig besluit: de droom schenkt hem de intuïtie dat hij Maria moet aanvaarden, ook nu ze zwanger blijkt te zijn. En hij ontfermt zich over haar.
Jeshua, ‘God redt’
In diezelfde droom heeft Jozef nog iets vernomen: de eerstgeborene van Maria zal een zoon zijn, en hij – Jozef! – moet het kind een naam geven. Die naam heeft iets te maken met de bestemming van dit kind: Jeshua (of Jehoshua), dat wil zeggen: ‘God redt’!
Jozef is een gelovige jood, die weet heeft van Gods scheppende kracht. Wie had anders de wateren van de Rode Zee gespleten? Wie had het armetierige slavenvolk anders heelhuids kunnen overbrengen naar het land dat beloofd was aan de aartsvaders en -moeders? En toch: de worsteling van Jozef zal er niet minder om geweest zijn.
Ter bevestiging: Immanuel, God met ons
Ook de evangelist Matteüs is een gelovige jood. Meer nog, hij is een schriftgeleerde. Hij lééft van de joodse schriften: Tora en Profeten, én de Wijsheid, die ligt opgeslagen in het derde deel van zijn Hebreeuwse Bijbel.
Matteüs denkt na over de naamgeving, en dan schiet hem een ander belangrijk moment te binnen, een van die vele andere plaatsen waar God een naam geeft aan een kind dat nog geboren moet worden. In de boekrol van de profeet Jesaja zoekt hij de plaats op waar koning Achaz, de koning van Juda, door Jesaja de geboorte van een kind krijgt aangezegd.
Die gekke Achaz had eerst nog aan de profeet gezegd dat hij niet wilde horen van een teken: hij kon het ook wel zonder God stellen! Maar Jesaja duwt door, en geeft hem dan ongevraagd het teken:
Natuurlijk denken we bij deze profetie in de eerste plaats aan de zoon die koning Achaz zal krijgen en die hem als koning zal opvolgen: Hizkia. Deze koning zal hervormingen doorvoeren en ervoor zorgen dat Jeruzalem het centrum wordt van de ware dienst aan de God van Abraham, Isaak en Jakob. Hij zal het wat dat betreft beter doen dan zijn koppige vader.
De naam die Achaz aan zijn zoon moet geven is Immanuel, wat in het Hebreeuws betekent: ‘EL (= de hoogste God) is met ons’! Het is een verklaring van Godswege:
‘Ik trek mij de geschiedenis van mijn volk aan, ook wanneer het door eigen toedoen in rampspoed en ellende is terechtgekomen.’
Waarschuwing tegen misbruik van de naam
Een mooie naam, maar ook een gevaarlijke naam! Want je mag jezelf die naam niet zo eigen maken dat je denkt dat het in naam van God alles kan en mag. De naam is door de eeuwen heen maar al te vaak misbruikt, tot op de dag van vandaag. Matteüs herinnert zich de geschiedenis van Achaz, en voegt dat als commentaar toe bij wat de engel in de droom aan Jozef had gezegd:
Door die passage toe te passen op Maria en het kind dat zij verwacht, zet Matteüs de naamgeving nog meer kracht bij.
En wat betekent dit nu voor ons? Alleen wanneer het bij ons over Jezus gaat, mogen we zeggen dat ‘God met ons’ is! Alleen wanneer we trouw zijn aan zíjn levensweg, zijn radicale barmhartigheid, zijn profetische visie, zijn weg van geweldloosheid – alleen als we trouw zijn aan die weg van Jezus, kunnen we het de evangelist nazeggen: Ja, inderdaad, in Jezus is God met ons! Alles wat daarboven uitgaat, is misbruik van godsdienst.
Laten we in deze tijd van wereldwijde crisissen bidden in de naam van Jezus, en weten dat Hij Immanuel is.
Dit artikel komt uit het boek 'Bijbelwoorden van A tot Z
Bijbelwoorden van A tot Z
Jean Bastiaens en Lieve Wouters geven uitleg over de oorspronkelijke betekenis van bijna 100 woorden uit de Bijbel. Bij elke letter van het alfabet worden enkele woorden besproken, zoals ‘Abba’, ‘Adam’, ‘Antichrist’, ‘Apostel’, ‘Baäl’, ‘Barmhartigheid’, ‘Beproeving’, ‘Besnijdenis’, etc. Ontdek wat deze woorden in de Bijbelse context inhouden én wat ze jou in je eigen leven te zeggen hebben. Zo komt de Bijbel helemaal tot leven.