De revisie van de NBV – een zware last?

Het werk aan de revisie brengt verrassingen mee. Zo kwam ik in Galaten 6 iets opvallends tegen. In vers 2 staat “draag elkaars lasten”. Vlak daarna in vers 5: “ieder mens moet zijn eigen last dragen”. Heel vreemd: het lijkt een directe tegenspraak. En als je bedenkt dat er in het Grieks twee verschillende woorden staan, dan lijkt de NBV iets doms te hebben gedaan.

Wat zit hierachter? Die twee Griekse woorden betekenen ongeveer hetzelfde. Concreet ‘lading’ of ‘vracht’, en figuurlijk ‘last’. Het gaat beide keren om een figuurlijke betekenis. In vers 2 staat onderlinge solidariteit centraal: draag elkaars lasten, d.w.z. elkaars zwakheden, tekortkomingen, moeilijkheden. In vers 5 gaat het om verantwoordelijkheid: tegenover God is iedereen verantwoordelijk voor zijn of haar eigen daden. Die last draag je zelf.

Het punt is dat het Grieks meerdere woorden heeft om die figuurlijke betekenis weer te geven, maar het Nederlands heeft er maar één: last. En juist als je voor de afwisseling een woord kiest dat die figuurlijke betekenis niet heeft, gaat het mis. Dan klinkt het te concreet: ‘ieder heeft zijn eigen vracht te dragen’ (Willibrordvertaling), of zelfs verwarrend: ‘ieder zal zijn eigen pak dragen’ (Herziene Statenvertaling). De vertaling moet hier de figuurlijke betekenis overbrengen. Met ‘vracht’ of ‘pak’ werkt dat niet, met last wel.

En dus is het logisch dat we in vers 2 lezen over lasten en in vers 5 over last. Natuurlijk, dit vraagt iets van de lezer: die moet in beide gevallen de juiste figuurlijke associatie leggen. Maar de context stuurt je in beide gevallen de juiste kant op.

Een verrassende uitkomst: wat op het eerste gezicht onhandig leek, is bij nader inzien de beste keuze. Of hebt u een beter idee? We nemen het graag mee in de revisie!

Deze blog is geschreven door Matthijs de Jong, hoofd Vertalen bij het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG).

Het NBG werkt de komende jaren aan de revisie van de Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004. Doel is om de kwaliteit te versterken en een versie van de NBV te maken die door nog meer mensen als hun Bijbel wordt omarmd. Lees ook de blog Verder bouwen aan een mooie vertaling, de blog over Eerbiedskapitalen in de gereviseerde NBV en bekijk hier vertaalvoorbeelden met toelichting van de gereviseerde NBV.