De andere kant van Vaderdag

‘Dominee, u hebt het niet over Vaderdag gehad.’ Ze had gelijk, de vrouw die deze woorden na de kerkdienst tegen me sprak. Ik had er niets over gezegd, want ik ben op z’n minst een beetje verlegen als het gaat om Vaderdag.

Soms heb je dat, ook in de kerk, dat je even niet zo goed weet wat je met een feestdag aan moet, zoals Vaderdag of Moederdag. Want die dagen zijn vaak dubbel voor veel mensen, of ronduit zwaar.

Ik heb het ook weleens met Bijbelteksten. Een enkele keer gebeurt je dat als predikant. Dan staat er zo’n tekst op het rooster waar je moeilijk mee uit de voeten kunt. Omdat de tekst gewoon ingewikkeld is, of omdat de tekst raakt aan verdriet en pijn in je eigen leven. Zo vind ik het altijd lastig om iets te moeten zeggen over Bijbelse verhalen die vertellen hoe mensen, terwijl niemand er meer op rekende, toch nog het grote geschenk van het ouderschap mochten ontvangen. Over dat bijzondere gegeven dat er bij God dingen mogelijk zijn waar geen mens op rekent, kun je als voorganger mooie dingen zeggen. Maar als je in je eigen leven ervaart dat het krijgen van kinderen allerminst vanzelfsprekend is, of als je weet dat er in de kerk mensen zitten voor wie hun allerdiepste wens niet vervuld is, kun je het knap lastig hebben met Zacharias en Elisabet, of met Sara en Abraham.

Als je geen kinderen hebt, omdat je andere keuzes maakte of ze je niet gegeven zijn, val je in onze samenleving al snel buiten de boot of heb je iets uit te leggen. Als je wel kinderen hebt terwijl dat niet in je plannen paste, is er niet altijd plaats voor ambivalente gevoelens. Vaderdag lijkt dat gevoel te versterken. In de weken voor Vaderdag vliegen de reclames voor ontbijtjes, scheerapparaten en biercadeaus (hoe stereotypisch trouwens) te midden van gelukkige huiselijke taferelen je om de oren. Het schetst het beeld van het perfecte gezinnetje: een moeder en een vader, en twee getalenteerde kinderen, die allemaal oneindig van elkaar houden. Als we niet oppassen, stelt Vaderdag een norm waar niet iedereen aan kan of wil voldoen. Daardoor voelt Vaderdag voor mij ook als een dag van uitsluiting, want ook ons (aankomende) gezin voldoet niet aan de norm.

Maar eerlijk gezegd heeft de Bijbel er dus ook een handje van. Ook daar is het: man, vrouw en kinderen wat de klok slaat. En als het even niet lukt met kinderen, komt het door ingrijpen van boven toch nog goed. Ik doe niet meer mijn best om die specifieke verhalen op een mooie manier uit te leggen. In de verhalen over Elisabet en Zacharias, over Abraham en Sara of Hanna en Elkana zitten heel veel mooie elementen waar je goede dingen over kunt zeggen. Maar dat de pijn die je kunt voelen omdat jouw diepste wens niet vervuld is door deze verhalen extra voelbaar kan zijn, mag ook voluit erkend worden. Dat is mijn manier van omgaan met de Bijbel: je hoeft niet tegen elke prijs elke tekst mooi te vinden of te verdedigen. Ik neem de teksten serieus, probeer te ontdekken wat ze willen zeggen, maar als teksten je pijn doen, mag dat gezegd worden.

Maar die Bijbel kent ook een andere kant. Want gelukkig is de Bijbel een dik boek, met veel geluiden en veel stemmen. Er zijn ook verhalen die juist vertellen dat je niet per se hoeft te voldoen aan wat geldt als de norm. Als mensen door iedereen genegeerd worden, is het Jezus die hen juist aandacht geeft. Als kinderen niet meetellen, is het juist Jezus die hen centraal stelt. En als Noömi haar man en kinderen kwijtraakt, mag zij zich met haar verlies en verdriet familie weten van wie niet haar bloedverwanten zijn.

Helaas is ook dat niet altijd realiteit. Niet iedereen die ziek is, krijgt aandacht. Niet iedereen die mensen verliest, heeft mensen om zich heen die als familie voelen. Maar misschien is dat nou juist een mooie oproep van de Bijbel aan ons. We kunnen niet iedere kinderwens vervullen, we kunnen niet elk verlies voorkomen. Maar aandacht geven wie geen aandacht krijgt, oog hebben voor mensen met verdriet, en mensen omringen als familie, daar kan iedereen zich voor inzetten. Zodat iedereen, ook wie niet aan het perfecte plaatje voldoet, zich voluit mens kan voelen.

Henk Boter is predikant in Apeldoorn.