Geschiedschrijving

Geschiedenis, zo stelde de Nederlandse historicus Johan Huizinga (1872-1945), is de manier waarop een cultuur zich rekenschap geeft van haar verleden. Sinds het begin van de mensheid spelen verhalen over de lotgevallen van de familie of groep een rol in de vorming van de eigen identiteit. Met behulp van herinneringen, of een selectie daarvan, vertellen mensen een betekenisvol verhaal dat voor een deel bepaalt wie ze zijn en waarmee ze positie kiezen in relatie tot andere groepen en verhalen. Dit gebeurt vanuit heel uiteenlopende belevingen van tijd. Het moderne wetenschappelijke wereldbeeld is lineair: wat gebeurt, vindt plaats tussen het begin van de oerknal en een moment in de toekomst waarop het leven op aarde ophoudt, bijvoorbeeld door de uitdoving van de zon (De toekomst van de kosmos). Dit is in feite een geseculariseerde vorm van het kader dat de Bijbel schetst van een begin bij de schepping van de kosmos (Gen. 1) tot het einde van de nieuwe hemel en de nieuwe aarde (Op. 21). Maar in de wereld van de Bijbel is zo’n visie, waarin God ook de tijd schept, allesbehalve vanzelfsprekend. Egypte, Mesopotamië en Kanaän kenden mengvormen van tijdsbeleving. Enerzijds volgen dagen, jaren en generaties elkaar gewoon op. Anderzijds maakt alles in de hemellichamen en seizoenen, en ook in de mensen- en godenwereld, deel uit van een steeds terugkerende cyclus. Verandering en vooruitgang zijn daarom minder belangrijk dan het herstellen van de bestaande orde.