Adam, Eva en het ontstaan van de mens

Volgens gangbare wetenschappelijke theorievorming is de mens via miljoenen jaren lange processen geëvolueerd uit eerdere soorten. Paleoantropologen stellen dat wij weliswaar niet ‘van de apen afstammen’, maar wel gemeenschappelijke voorouders met ze hebben. Zes à zeven miljoen jaar geleden zou de tak die zou uitmonden in de mens afgesplitst zijn van de tak die leidde tot de chimpansee, het dier dat van alle bestaande soorten het meest op ons lijkt. De eerste mensen zouden vervolgens zo’n 200.000-300.000 jaar geleden ergens in Afrika zijn ontstaan. De oorspronkelijke mensenpopulatie in Afrika moet betrekkelijk klein geweest zijn: naar schatting zo’n 10.000-12.500 ‘reproductief actieve’ individuen, plus dan nog degenen die geen nageslacht kregen en dus geen erfelijke sporen nalieten. Na verloop van tijd zijn groepjes mensen uit Afrika vertrokken om zich te verspreiden naar Azië en Europa, later ook naar Noord- en Zuid-Amerika.

Het is fascinerend om te zien hoe snel de wetenschap rond de verspreiding van mensachtigen (‘homininen’) zich ontwikkelt. Over allerlei precieze verbanden en dateringen wordt nog in het duister getast en de standpunten veranderen met enige regelmaat, maar toch staat dit soort theorieën wetenschappelijk gezien best sterk. Ze worden gebaseerd op het bestand van bewaard gebleven restanten van organismen (zogeheten fossielen) dat de laatste eeuwen is opgebouwd. Daarnaast speelt vergelijking van genetisch materiaal tussen en binnen de diverse soorten steeds meer een rol. Zo wijst het lage niveau van genetische variatie bij de hedendaagse mens erop dat we allemaal van dezelfde Afrikaanse populatie afstammen.