Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap

Dag 15: Gods onverwachte trouw

In Jesaja 54 lezen we over Gods trouw aan Sion. Hoe hopeloos het er nu ook uitziet voor deze stad, God zal haar trouw blijven. Hij zal haar meer geven dan iemand ooit kon verwachten.

Bijbeltekst(en)

Jesaja 54

Eerherstel voor Jeruzalem, de bruid van de HEER

1Jubel, onvruchtbare vrouw,

jij die nooit een kind hebt gebaard;

breek uit in gejuich en gejubel,

jij die geen weeën hebt gekend.

Want – zegt de HEER –,

de kinderen van deze verlaten vrouw

zullen talrijker zijn dan die van de gehuwde.

2Vergroot de plaats voor je tent,

span het tentdoek wijder uit,

zonder enige terughoudendheid.

Verleng de touwen,

zet de tentpinnen vast.

3Naar alle kanten zul je je uitbreiden,

je nageslacht zal de vreemde volken verdrijven

en de verlaten steden bevolken.

4Wees niet bang: je zult niet worden beschaamd;

wees niet bedrukt: je zult niet worden vernederd.

Je zult de schande van je jeugd vergeten,

niet meer denken aan de smaad van je weduwschap.

5Want je maker neemt je tot vrouw,

HEER van de hemelse machten is zijn naam.

De Heilige van Israël zal je bevrijder zijn,

men noemt Hem God van de hele aarde.

6Je was een verlaten, wanhopige vrouw

toen de HEER je terugriep.

Kan iemand de vrouw van zijn jeugd verstoten? – zegt je God.

7Ik heb je voor een ogenblik verlaten,

maar vol mededogen neem Ik je weer bij me.

8In laaiende toorn verborg Ik mijn gelaat voor je,

slechts één ogenblik,

maar Ik zal me weer over je ontfermen

met eeuwigdurende liefde,

zegt de HEER, die je vrijkoopt.

9Dit is voor Mij als bij de vloed van Noach:

zoals Ik heb gezworen dat het water van Noach

nooit meer de aarde zou overspoelen,

zo zweer Ik dat mijn toorn jou niet meer treft

en dat Ik je nooit meer bedreig.

10Al zouden de bergen wijken

en de heuvels wankelen,

mijn liefde zal nooit meer van jou wijken

en mijn vredesverbond is onwankelbaar

– zegt de HEER, die zich over je ontfermt.

Jesaja 54:1-10NBV21Open in de Bijbel

Uitleg Jesaja 54:1-10
Vrouwe Sion
Nadat het in Jesaja 53 over de dienaar is gegaan, gaat het in hoofdstuk 54 weer over het Sion, dat hier als vrouw wordt voorgesteld. Steden worden in de Bijbel vaker als vrouw afgeschilderd. Sion (of Jeruzalem) wordt vaak als echtgenote van God omschreven. Vaak staat de stad dan symbool voor het hele volk. Als de profeet over een vrouw spreekt, is het direct duidelijk over wie het gaat, ook al worden Sion en Jeruzalem niet bij name genoemd. Eerder, in Jesaja 47, werd Babel ook al als vrouw omschreven, als een weduwe die door God werd gestraft (Jesaja 47:8-9). Maar het contrast tussen Sion en Babel, hoofdstad van het rijk waaruit Juda terugkomt na de ballingschap, is groot. Zowel Sion als Babel wordt door God gestraft. Maar in tegenstelling tot Babel, verandert het lot van Sion drastisch.

Onbegrijpelijke vreugde
De onvruchtbare vrouw die ooit door God verstoten was, wordt nu weer aangenomen door God. Jesaja 54 grijpt terug op ideeën uit Jesaja 49:14-26 en 52:2-3, over vrouwe Sion, wier kinderen sterven of die nooit kinderen heeft gehad, en God die haar kan verstoten of verlaten, maar die toch altijd terugkomt of trouw blijft. Jesaja 54 begint met bevelen van God die onbegrijpelijk zijn gezien de situatie. ‘Breek uit in gejuich en gejubel,’ wordt gezegd tegen een vrouw die onvruchtbaar is. Zo gaan de buitengewone bevelen verder, vergezeld van even buitengewone beloftes. ‘De kinderen van deze verstoten vrouw zullen talrijker zijn dan die van de gehuwde.’ Een grotere en vreemdere tegenstelling is niet mogelijk! Tot vers 5 wordt gewacht met de onthulling. Hoe is het mogelijk dat God dit beveelt en belooft? Het antwoord is: hij komt terug naar zijn vrouw om met haar te trouwen. Dan in vers 7, uiteindelijk, spreekt God vanuit de eerste persoon tot zijn vrouw Sion: ‘Ik heb je slechts een ogenblik verlaten, maar met open armen zal ik je weer ontvangen.’ God toont zijn liefde en zijn trouw. Hij wordt terecht boos om onrechtvaardigheid, maar blijft niet eeuwig boos. Hij komt terug bij het volk aan wie hij zijn trouw beloofd heeft.

Verband met andere teksten: een weduwe in Klaagliederen
Een bekende tekst waarin de stad Jeruzalem als vrouw voorgesteld wordt, is het boek Klaagliederen. De situatie is hetzelfde als in het boek Jesaja: de Babyloniërs hebben haar vernietigd. In deze klaagzang wordt de stad als weduwe voorgesteld. Ze heeft geen kinderen meer, ze is alleen en niemand troost haar, zelfs God is niet bij haar. In vijf liederen wordt geweend om deze stad die door God gestraft is. Maar er is ook plaats voor hoop op God. Hij zal zijn vrouw toch niet voorgoed verlaten (Klaagliederen 5:20)?

Vragen

  1. 1.Wat zegt deze tekst over Gods karakter?
  2. 2.De vrouw in dit gedeelte krijgt de opdracht om te jubelen nog voordat er echt iets is veranderd. Ze moet zelfs praktische voorbereidingen treffen (vers 2) voordat ook maar iets zichtbaar is van de belofte. Welke les trek je hieruit voor jezelf?
  3. 3.In vers 5 wordt verteld dat God Sion tot vrouw neemt. Wat zegt dit beeld over de band tussen God en zijn volk? Ken je andere Bijbelteksten over de band tussen God en zijn volk, die dit beeld verder kunnen aanvullen?

Kader
Een vrouw als beeld voor een stad of volk
Volken worden in de profetische boeken vaak als vrouw voorgesteld. Regelmatig wordt een volk aangeduid met de naam van zijn hoofdstad. Gods volk wordt bijvoorbeeld met meerdere namen aangeduid: Sion, Jeruzalem, Juda of Israël. Als Gods volk als vrouw wordt voorgesteld, staat er vaak ‘vrouwe Sion’ of ‘vrouwe Israël’ (zie bijvoorbeeld Jesaja 52:2, Jeremia 4:31, Klaagliederen 1:15, Amos 5:2, Micha 4:13, Sefanja 3:14). Het Babylonische rijk wordt wel aangeduid met ‘vrouwe Babel’ of ‘vrouwe Chaldea’ (omdat de Babylonische koningen Chaldeeërs waren, zie bijvoorbeeld Jesaja 47:1).
Als het beeld van een vrouw gebruikt wordt, gaat het regelmatig over het lijden dat een volk moet ondergaan of de straf die God het volk geeft. De profeten schrijven dan bijvoorbeeld over zo’n vrouw als een weduwe van wie de kinderen zijn gestorven, of een onvruchtbare vrouw, of een vrouw die te schande wordt gezet. Als het over Israël gaat, wordt ook wel het beeld van een huwelijk gebruikt (zie bijvoorbeeld Hosea 1-3 en Ezechiël 16 en 23). God is dan getrouwd met zijn volk, en hij verlaat haar, of hij maakt haar te schande. Maar het beeld van een huwelijk houdt ook in dat God trouw blijft, en vaak komt het tussen God en zijn volk in die teksten dan ook weer goed, zoals je kunt lezen in Jesaja 54. God komt weer terug naar zijn echtgenote, en geeft haar weer liefde en kinderen.

Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschapv.4.25.3
Volg ons