Filistijnen (volk)

De Filistijnen waren een buurvolk van Israël, die aan de kust van de Middellandse Zee een aantal stadstaten hadden. In het Oude Testament komen ze steeds in conflict met Israël. Het bekendst zijn de verhalen over de strijd van de koningen Saul en David met de Filistijnen, en Davids gevecht met de reusachtige Filistijn Goliat.

In het Oude Testament lijkt het soms alsof de Filistijnen oorspronkelijk uit Kreta kwamen (zie Amos 9:7; Sefanja 2:5). Archeologische vondsten wijzen erop dat de Filistijnen waarschijnlijk uit het gebied rond de Egeïsche Zee kwamen (het huidige oosten van Griekenland en westen van Turkije). In de twaalfde en dertiende eeuw voor Christus vertrokken ze uit dat gebied (zij en andere volken worden de Zeevolken genoemd). Ze voerden verschillende aanvallen uit op Egypte, Syrië en Kanaän. Bij hun aanvallen op Egypte werden ze door het Egyptische rijk verslagen. Vervolgens trokken de Filistijnen via Syrië naar het zuiden van de kust van Israël en bleven daar wonen. De vijf belangrijkste Filistijnse steden zijn bekend uit de Bijbel: Asdod, Askelon, Ekron, Gaza en XtopicX_xxxx_Gat (Jozua 13:3). Dit waren stadstaten. Dat betekent dat elke stad onafhankelijk was en samen met wat omringende dorpjes geregeerd werd door een koning. Wel vormden de stadstaten samen een bondgenootschap.

Vanuit de kust breidden de Filistijnen hun macht uit naar het oosten. Dat kunnen we lezen in de bijbelse verhalen over de rechters. De rechters Samgar en Simson zijn in conflict met de Filistijnen (Rechters 3:31; Rechters 13-16).
Dit conflict wordt heviger in de tijd van de koningen van Israël. In de elfde eeuw voor Christus is Egypte niet langer de baas over die streek. Dat zorgt ervoor dat Israël en de Filistijnen vanaf dat moment regelmatig oorlog met elkaar voeren. Dit gebeurt in de tijd van Samuel. Omdat de Filistijnen een steeds grotere bedreiging voor Israël worden, vragen de Israëlieten om een koning. De eerste koning van Israël, Saul, vecht veel tegen de Filistijnen, en wordt uiteindelijk in de strijd met hen gedood (1 Samuel 31).
Voordat David koning wordt, verslaat hij de Filistijnse strijder Goliat. Wanneer hij later op de vlucht is voor koning Saul, zoekt hij veiligheid in de Filistijnse stad Gat, bij koning Achis (1 Samuel 27). Maar als David zelf koning is, voert ook hij oorlog tegen de Filistijnen. Hij heeft succes en verbreekt het bondgenootschap tussen de vijf Filistijnse steden (2 Samuel 8:1).
Ook nadat Israël is verdeeld in het zuidelijke rijk Juda en het noordelijke rijk Israël blijven er regelmatig conflicten met de Filistijnen.

De Filistijnen vereerden meerdere goden, waaronder Astarte, Baäl-Zebub en de oppergod Dagon (zie Rechters 16:23; 1 Samuel 31:10; 2 Koningen 1:3). Bekend was de tempel van Dagon in Asdod (zie 1 Kronieken 10:10). Deze goden hadden de Filistijnen overgenomen van andere Kanaänitische volken. In de Bijbel kunnen we lezen dat er periodes zijn geweest waarin Israël deze goden ook vereerde (bijvoorbeeld in 1 Samuel 7:3-4 en 1 Koningen 11:33).

De Assyriërs versloegen de Filistijnen in 712 voor Christus. In 612 voor Christus werd Egypte de baas over de Filistijnen. In 604 voor Christus viel Nebukadnessar van Babylonië de Filistijnse steden aan, en voerde hij de bevolking weg. Dat was het einde van de Filistijnen als apart volk (zie Jeremia 25:20).

Het gebied waar de Filistijnen woonden, heette in het Hebreeuws Peleset (In de NBG 1951 is dat vertaald met ‘Filistea’ en in de NBV en BGT met ‘Filistijnen’). Daar komt de naam Palestina vandaan. Zo wordt het gebied waar de Filistijnen woonden al in de Perzische tijd genoemd. Later, als dit gebied onderdeel is van het Romeinse rijk, wordt die naam soms voor het hele land gebruikt. In de tweede eeuw na Christus wordt de hele provincie Judea officieel Palestina genoemd door keizer Hadrianus.