Inleiding 2 Samuel

Het boek 2 Samuel sluit onmiddellijk aan op het voorafgaande 1 Samuel. 1 en 2 Samuel vormen een doorlopend verhaal, dat in bijbeluitgaven altijd in twee boeken gesplitst wordt. Het verhaal gaat nog verder in de boeken 1 en 2 Koningen. In 2 Samuel staat het koningschap van David centraal.

Het boek 2 Samuel ontleent zijn naam aan aan één van de hoofdpersonen: de profeet Samuel. Hij was de laatste die als rechter leiding gaf aan Israël. Hij markeert zo de overgang van de tijd van de rechters naar die van de koningen.

2 Samuel is het verhaal over David die koning wordt. Eerst alleen over Juda in het zuiden, en vervolgens over het hele volk van Israël.
David wordt beschreven als een man van groot geloof en toewijding aan God, en als een koning die zijn volk voor zich weet in te nemen. Maar ook zijn negatieve kanten komen naar voren: hij is bereid tot afschuwelijke daden om aan zijn eigen verlangens te voldoen en zijn doelen te bereiken.

De verhalen in 1 en 2 Samuel zijn een mengvorm van vertelkunst en geschiedschrijving. Ze gelden als een hoogtepunt in de bijbelse literatuur.
In afwisselende scènes worden de belevenissen van de verschillende personages tegen elkaar afgezet. Een groot deel van de verhaallijn ontspint zich in levendige, natuurgetrouwe dialogen.
Anders dan bijvoorbeeld in de boeken 1 en 2 Koningen wordt er door de verteller nauwelijks commentaar op de gebeurtenissen geleverd; het wordt aan de lezer zelf overgelaten zich een oordeel te vormen.
De verhalen worden afgewisseld door liederen, gebeden en lijsten.

Op grond van de geschiedkundige inhoud worden 1 en 2 Samuel gerekend tot de historische boeken.
In de Hebreeuwse Bijbel, de Tanach horen 1 en 2 Samuel samen met Jozua, Rechters, 1 en 2 Koningen tot de Vroege Profeten. In deze boeken wordt verteld hoe de Israëlieten het land Kanaän in bezit nemen en er hun bestaan opbouwen. Profeten herinneren het volk aan de wet van Mozes en waarschuwen tegen het overtreden van de geboden.

Het boek 1 en 2 Samuel is onderdeel van een groot geschiedwerk dat met de boeken Jozua, Rechters, 1 en 2 Koningen de geschiedenis van Israël en Juda behandelt tot ongeveer 560 voor Christus In zijn huidige vorm dateert het boek waarschijnlijk uit de periode 550-500 voor Christus.

De boeken 1 en 2 Samuel zouden volgens de Joodse traditionele opvatting geschreven zijn rond 1000 voor Christus door de profeten Samuel, Gad en Natan.

Volgens de meeste moderne wetenschappers bevatten de boeken 1 en 2 Samuel een verzameling van teksten van verschillende stijl, herkomst en ouderdom. Ze zijn geput uit diverse oude bronnen. Er is gebruik gemaakt van archieven die bijgehouden werden aan het hof van de koningen van Israël en Juda. Verder zijn teksten ontleend uit een bundel min of meer legendarische verhalen, die waarschijnlijk later ook weer bewerkt zijn. Ook zijn er teksten gebruikt uit een verzameling liederen en uit oude administratieve lijsten.

Het boek 1 en 2 Samuel heeft zijn uiteindelijke omvang en vorm gekregen als onderdeel van het grote geschiedwerk dat de geschiedenis van Israël behandelt vanaf de intocht in het land tot in de Babylonische ballingschap. Te denken valt aan de periode 550-500 voor Christus.

Uit onderzoek blijkt verder dat latere overschrijvers vanaf 300 voor Christus tot de tweede eeuw na Christus teksten van 1 en 2 Samuel hebben bewerkt en uitgebreid.