1 Makkabeeërs 11

₁Doe brocht de kening fan Egypte in leger byinoar, sa machtich as de sânkerlen op it strân fan ’e see. En ek in hiele mannichte skippen. Want hy wie fan doel mei mûklist Alexander syn ryk yn ’e macht te krijen en it dan by sines te dwaan. ₂Hy liet it foarkomme, as wie it om oer frede te praten dat er nei Syrië kaam. De minsken yn ’e stêden dienen de poarten foar him iepen en hellen him yn. Om’t it syn skoanheit wie, hie kening Alexander befel jûn dat te dwaan.

₃Mar hieltiten as Ptoleméus yn in stêd slagge wie, liet er dêr in besetting achter.

₄Doe’t er by Azotus kaam, lieten se him dêr de ôfbrânde timpel fan Dagon sjen en hoe’t Azotus en omkriten ferwoeste wie. En ek de liken, dêr’t it lân suver mei besiedde wie, de oerbliuwsels fan de mannen, dy’t Jonatan yn ’e oarloch ferbrâne litten hie en dy’t se no oan bulten lein hienen bylâns it paad dat de kening nimme soe. ₅En se fertelden him dat Jonatan dat allegearre dien hie, yn ’e hope dat er dy ôfstraffe soe. Mar de kening sei der neat op.

₆Jonatan gong nei Joppe, de kening mei staasje yn ’e mjitte om him wolkom te hjitten. Se begroeten inoar en bleauwen dêr de nachts oer. ₇En Jonatan triek mei de kening op, oan de rivier de Eleuterus ta. Doe gong er werom nei Jeruzalem. ₈Sa krige kening Ptoleméus dy’t net folle goeds mei Alexander foar hie, de stêden bylâns de kust yn ’e hannen, wol oan Seleusië-oan-See ta. ₉Dêrwei stjoerde er boaden nei kening Demétrius mei it útstel: Jo en ik moasten in bûn oangean. Ik sil jo dan myn dochter jaan, dy’t no mei Alexander troud is en jo sille kening wurde fan jo heite ryk. ₁₀Want it muoit my, dat ik myn dochter oan Alexander jûn ha. Hat er ommers der net op út west om my te fermoardzjen? ₁₁Sa belekskoaide er Alexander, want hy hie it op dy syn ryk begrepen. ₁₂Hy naam him syn dochter ôf en joech har oan Demétrius. Sa rekken hy en Alexander útinoar en waarden iepentlike fijannen.

₁₃Ptoleméus triek Antiochië yn en sette himsels dêr de kroan fan Azië op. Hy hie no twa kroanen: dy fan Egypte en dy fan Azië. ₁₄Kening Alexander wie op dat stuit yn Silisië omreden de lju fan dy kontreien it tsjin him yn ’e kant setten. ₁₅Mar doe’t er hearde wat Ptoleméus allegearre út ’e wei sette, triek er tsjin him op. Dy lykwols kaam ek fanwegen. Mei in sterke macht gong er him temjitte en fersloech him. ₁₆Alexander naaide út nei Arabië ta, yn ’e hope dêr feilich te wêzen. En sa waard kening Ptoleméus de man. ₁₇Doe sloech de Arabier Sabdiël kening Alexander de holle ôf en stjoerde dy nei Ptoleméus ta. ₁₈Twa dagen letter lykwols stoar ek Ptoleméus. De soldaten dêr’t hy de festingen mei beset hâlde, waarden no rûnom troch it stedsfolk ombrocht. ₁₉En sa waard Demétrius kening. Yn it jier 167.

₂₀Yn dy dagen no rôp Jonatan it folk fan Judéa op mei it doel om de stins fan Jeruzalem te feroverjen. Hja hienen al hiel wat oarlochsark en sa opsteld, ₂₁doe’t in stikmannich ôffallige Joaden, slimme fijannen fan it eigen folk, nei de kening tagongen en him fertelden dat Jonatan dwaande wie de stins te belegerjen.

₂₂Doe’t de kening dat hearde, waard er gleon en sette opslach nei Ptolemaïs ta. Dêrwei stjoerde er Jonatan in brief: Hy moast mei it belegerjen ophâlde en sa gau as it mar koe, yn Ptolemaïs komme om oer ien en oar te praten. ₂₃Doe’t Jonatan dy brief krige, joech er oarder om mei it belegerjen troch te gean. Mar hy socht út ’e âldsten fan Israel en út ’e prysters wol guon mannen út om mei. Sa sette er it libben derby op. ₂₄Mei sulver en goud, mei kostbere klean en alderhande oare geskinken, en dat net in bytsje, reizge er nei de kening yn Ptolemaïs ta. En hy wist by him yn ’e geunst te kommen. ₂₅Der wienen wol in mannich ôffallige Joaden, dy’t besochten him min te meitsjen, ₂₆mar de kening behannele him sa’t syn foargongers dat dien hienen en die him yn it bywêzen fan al syn Freonen alle eare oan. ₂₇Hy befestige him yn syn amt as hegepryster en yn al syn oare hege amten dy’t er earder krige hie. Ja, hy naam him sels op yn ’e rûnte fan dy Freonen, dy’t it heechst by him yn oansjen stienen. ₂₈Jonatan stie der by de kening op oan om Judéa en de trije distrikten fan Samaria, frij te skatten fan belesting en sei him dêr trijehûndert talinten foar ta.

₂₉Dat wie de kening goed. Hy skreau Jonatan oer al dy dingen in brief dy’t hjirop delkaam: ₃₀Kening Demétrius oan syn broer Jonatan en oan it Joadske folk: De groetenis! ₃₁In ôfskrift fan ’e brief dy’t wy oan ús famyljelid Lastenes skreaun hawwe, stjoere wy hjirby ek nei jimme ta. Dan witte jimme der ek fan.

₃₂Kening Demétrius oan syn omke Lastenes: De groetenis! ₃₃Om reden it Joadske folk ús tagedien is en syn ferplichtings oan ús neikomt, hawwe wy as tank dêrfoar, it beslút nommen om har goed te dwaan. ₃₄Sa befestigje wy har yn it besit fan alles dat ûnder Judéa heart, en ek fan de trije distrikten Aferema, Lydda en Ramataïm, dy’t fan Samaria ôfnommen en yn har hiele hear en fear by Judéa dien binne. En allegearre dy’t yn Jeruzalem har offers bringe, skatte wy tenei frij fan it part fan ’e fjild- en beamfruchten, dat alle jierren weroan foar de kening opbrocht wurde moast. ₃₅Dan skatte wy har fan hjoed ôf frij fan ’e tsienden en fan ’e oare lêsten dy’t ús plichten ta te kommen, fan dy op it winnen fan sâlt en fan it kroanjild. ₃₆Dat allegearre giet hjoed yn. En net ien ding dêrfan sil oait wer ynlutsen wurde kinne. ₃₇Soargje der no foar, dat hjir in ôfskrift fan komt en dat Jonatan dat kriget. Op ’e hillige berch, op in plak dat elk it sjen kin, moat dat oanslein wurde.

₃₈Doe’t kening Demétrius seach, dat it lân ta rêst kommen wie en dat der nearne gjin ferset mear tsjin him wie, joech er al syn legers dien en liet se nei hûs ta gean; behalven it frjemde folk dat er wûn hie op ’e eilannen fan ’e heidenfolken. Dat wie fan dy gefolgen, dat er spul krige mei de soldaten dy’t er fan syn heit en syn pake oerkrige hie. ₃₉Tryfon, ien fan de mannen dy’t it yndertiid mei Alexander hâlden hienen, waard gewaar, dat it by de troepen fan Demétrius ien stik ûntefredenens wie. Dat hy sette nei de Arabier Imalkûe, deselde dêr’t Antíochus, Alexander syn jonkje, by grutbrocht waard, ₄₀en hy stie der tige by him op oan, dat er him de jonge jaan soe. Dan soe hy derfoar soargje, dat dy skielk kening waard as opfolger fan syn heit. Hy fertelde Imalkûe ek, wat Demétrius allegearre be-oardere hie en fan it spul mei syn troepen dat dêrút fuortkommen wie. Hy bleau dêr noch al gâns in skoft.

₄₁Wilens stjoerde Jonatan in boade nei kening Demétrius mei it fersyk om de besetting fan ’e stins te Jeruzalem en dy fan de oare festingen, werom te roppen, mei’t se it oan ien tried wei op Israel begrepen hienen. ₄₂Hy krige fan Demétrius dit antwurd: Ik sil net allinnich dwaan wat jo my freegje om sa jo en jo folk tewille te wêzen, mar boppedat, sa gau’t ik der de kâns foar krij, sil ik jo en jo folk op ’en heechsten earje. ₄₃Op dit stuit sille jo my in grutte deugd dwaan, as jo my mannen stjoere om my yn ’e oarloch te helpen, want myn eigen legers sette it allegearre yn ’e kant.

₄₄Doe stjoerde Jonatan 3000 fikse soldaten nei Antiochië ta. Se kamen by de kening oan en dy fielde him no alhiel ferromme. ₄₅Yn ’e stêd waard it no ien en al reboelje. Sawat in 120.000 man, alhiel op ien ein, setten nei it sintrum. Want de kening, dy soe deroan! ₄₆Dy socht syn taflecht yn it paleis. It stedsfolk sette no de strjitten ôf en de oanfal begûn. ₄₇De kening rôp de Joaden om help. Dy kloften om him hinne, setten doe de stêd yn en sloegen dêr dy deis sa’n 100.000 man dea. ₄₈Dyselde deis noch stieken se de stêd yn ’e brân en plonderen him út. Sa waard de kening mei troch har behâlden.

₄₉Doe’t it folk seach, dat de Joaden de stêd alhielendal yn ’e macht hienen, wie de moed der foargoed út en se smeken de kening: ₅₀Wês wer goed op ús en lit de Joaden ophâlde mei tsjin ús en ús stêd te fjochtsjen. ₅₁Se smieten de wapens derhinne en it waard frede. En de Joaden, no yn hege eare by de kening en by it hiele folk, gongen werom nei Jeruzalem, oerladen mei bút. ₅₂Mar doe’t kening Demétrius wer goed en wol op ’e troan siet en it wer frede wie, rûnom yn it lân, ₅₃hâlde hy him net oan de dingen dy’t er tasein hie. Hy woe neat mear fan Jonatan witte en ynstee fan him te leanjen foar alles dat dy foar him dien hie, siet er him oan alle kanten dwers.

₅₄Nei alles dat der foarfallen wie, kaam Tryfon werom, mei Antíochus – doe noch sa’n foege jonge – by him. Hy makke him kening en sette him de kroan op. ₅₅Alle troepen, dy troch Demétrius sa sneu behannele wienen, rûnen nei him oer en fochten no tsjin Demétrius. Dy waard finaal ferslein en seach dat er fuortkaam. ₅₆Tryfon krige no de oaljefanten en naam Antiochië yn. ₅₇Doe skreau de jonge Antíochus dizze brief oan Jonatan: Ik befestigje jo as hegepryster. De fjouwer distrikten bliuwe ûnder jo. En ik stel jo oan as ien fan de Freonen fan ’e kening. ₅₈En hy stjoerde him in gouden servys en joech him it foech om út in gouden beker te drinken, yn poarper te rinnen en de Gouden Gasp te dragen. ₅₉Simon, Jonatan syn broer, beneamde er as oanfierder. Dy krige it kommando oer dat hiele gebiet, fan de Trep fan Tyrus ôf oan ’e grins mei Egypte ta.

₆₀Doe sette Jonatan ôf, krúste alle kontreien bewesten de Eufraat troch en die dêr ûnderweis de stêden oan. It hiele Syryske leger krige er op ’e hân. Se woenen him yn ’e oarloch allegearre wol helpe. Doe’t er yn Asjkelon kaam, waard er troch de lju dêr mei staasje ûntfongen. ₆₁Dêrwei triek er nei Gaza. Mar de mannen fan Gaza hâlden de poarten ticht. Dat hy belegere de stêd, lei de omkriten yn fjoer en plondere dy út. ₆₂Doe woenen de mannen fan Gaza wol yn goedens. Jonatan gong in ferdrach mei har oan. De soannen fan ’e foaroanmannen fan ’e stêd hâlde er as gizelders fêst en stjoerde se nei Jeruzalem ta. Hy sels triek fierder it lân troch, wol oan Damaskus ta. ₆₃Doe’t Jonatan hearde, dat de generaals fan Demétrius mei in grut leger nei Kedes yn Galiléa gien wienen, mei it doel syn plannen mislearje te litten, ₆₄sette er op harren ta, wylst er syn broer Simon yn Judéa bliuwe liet. ₆₅Simon belegere no Bet-Sûr. De iene raam nei de oare die er der op, dagen oanien. Op ’t lêst sleat er it oan alle kanten yn. ₆₆Doe fregen de ynwenners him om de betingsten fan frede. Hy sei se. De stêd moasten se lykwols út. Simon mei syn leger triek deryn en Bet-Sûr krige in besetting. ₆₇Jonatan en syn mannen hienen har kamp by de mar fan Gennésaret. De moarns ier-en-betiid wienen se nei de delling fan Azor ta set. ₆₈Dêr kaam it leger fan ’e heidenen op harren oan. Dy hienen temûk in fikse ôfdieling de bergen ynstjoerd. Dy moast him dêr beskûl hâlde, achter Jonatan.

Wylst it leger fan Demétrius rjocht op Jonatan tasette, ₆₉kamen de mannen dy’t beskûl leinen, ûnferwachts foar it ljocht en begûnen ek mei. ₇₀Jonatan syn mannen lieten it no allegearre sitte. Der wie gjinien mear dy’t hoekhâlde. Behalven dan Mattatias, de soan fan Absalom, en Judas, de soan fan Chalfy, allebeide generaal. ₇₁Doe skuorde Jonatan syn klean stikken, die ierde op ’e holle en die in gebed. ₇₂Doe die er in nije oanfal en hy sloech der sa op, dat de fijân joech belies en naaide út. ₇₃Syn soldaten, dy’t it sitte litten hienen, seagen dat. Doe kamen se werom, wer nei Jonatan ta en mei him setten se de fijân achternei. Wol oan Kedes, dêr’t se har kamp hienen, ta. Dêr sloegen se har kamp no wer op. ₇₄Dy deis sneuvelen fan ’e heidenen sa’n 3000 man. En Jonatan gong werom nei Jeruzalem.