Winnen is belangrijker dan meedoen?

Snelheid, competitie, winnen. Drie trefwoorden die je op allerlei sporten kunt betrekken. We weten allemaal hoe spannend een wielerkoers, een tennistoernooi of een voetbalwedstrijd kan zijn. Sport is niet weg te denken uit ons dagelijks leven. Hoe was dat eigenlijk in de tijd van de Bijbel?

In het oude Israël kende men diverse activiteiten die (nog) niet als sportdiscipline werden gewaardeerd. Jagen, worstelen, dansen, zwemmen, boogschieten, hardlopen, paardrijden, verspringen, stenen werpen of slingeren, diverse bal- en bordspelen: allemaal bezigheden die in de Bijbelse oudheid doorgaans voor het plezier bedoeld waren. Sommige daarvan worden ook in de Bijbel genoemd, andere kennen we uit vooral oude Egyptische en Griekse literatuur. Ontspanning stond voorop, het ging niet om het meten van sportieve prestaties.

Rond het begin van onze jaartelling krijgen sport en spel een competitiever karakter. Sport en sportscholen zijn dan in de landen rondom de Middellandse Zee niet meer weg te denken. De opvoeding in Griekenland was er op gericht om jongeren op te leiden tot complete volwassenen. Om dat doel te bereiken kreeg niet alleen de intellectuele vorming (vooral lezen en schrijven) veel aandacht, maar ook culturele vorming (muziek maken) en lichamelijke vorming (atletiek). Jonge Grieken werden al vroeg begeleid door trainers en sportwetenschappers. Echte talenten konden al vanaf hun twaalfde deelnemen aan de Olympische Spelen.

Trouwens, ook voor de ouderen was het op peil houden van de conditie belangrijk. Voor het maken van reizen of het verrichten van arbeid was een goede conditie vroeger zeker zo belangrijk als tegenwoordig. De sportschool had nut voor iedereen.

De Joodse geschiedschrijver Flavius Josefus beschrijft in één van zijn boeken over de geschiedenis van de Joden hoe koning Herodes om de vier jaar in Jeruzalem atletiekwedstrijden organiseerde, naar het voorbeeld van de Spelen in sommige Griekse steden. Hij liet bij die gelegenheden ook zangers, musici en andere entertainers optreden. Herodes nodigde vele beroemde sporters voor zijn wedstrijden uit, en hij beloofde grote prijzen aan de winnaars.

Winnen begon dus een grotere rol te spelen, en in de Bijbel is dat vooral door Paulus opgepakt. Paulus vergelijkt het leven voor christenen graag met een wedstrijd. Volgens hem moet het bij een wedstrijd maar om één ding gaan: de eerste prijs. We weten dat uit Paulus’ eerste brief aan de christenen in Korinte, een stad waar elke twee jaar grote sportwedstrijden werden georganiseerd. Paulus schrijft: “Je kunt christenen vergelijken met hardlopers die meedoen aan een wedstrijd. Net zoals hardlopers moeten wij veel opgeven in ons leven. En net als hardlopers hebben ook wij er alles voor over om de eerste prijs te winnen. Maar wij willen geen gewone prijs. Voor ons is de prijs het eeuwige leven” (1 Korintiërs 9:24-25, Bijbel in Gewone Taal).

Voor Paulus is winnen dus belangrijker dan meedoen. Maar de winst behaal je niet zomaar. Dat is in het leven van christenen net zo. Als je de eerste prijs wilt winnen, moet je sterker zijn dan je concurrenten. Zorg ervoor dat jij je tegenstanders de baas bent. Maar ken ook jezelf: let op de tegenstand die in jezelf zit. Winnen vraagt training, zelfkennis, toewijding, zelfbeheersing, doorzettingsvermogen. En wat je vooral niet moet denken: we zien wel hoe het loopt, de bal is rond, het kan zo maar alle kanten op. Nee, als je teveel afwacht en je niet voor 100% inzet, dan haal je het niet. Zorg dus maar gewoon dat je de beste bent.

Dr. Jaap van Dorp is Bijbelwetenschapper bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Als vertaler werkte hij onder andere mee aan de Nieuwe Bijbelvertaling en de Bijbel in Gewone Taal.