Vrouwonvriendelijk?
Ik gebruik meestal de Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004. Ik houd van de rijke, beeldende én begrijpelijke taal. Maar ik struikelde over passages waarvan ik dacht: ‘Hoe kan zoiets negatiefs over vrouwen nu in de Bijbel staan?’ Bijvoorbeeld in Prediker 7:
‘Wat ik vind is altijd weer een vrouw die bitterder is dan de dood. Haar hart is een klapnet en haar handen zijn ketenen. Een mens die God behaagt zal aan haar ontsnappen, maar een zondaar laat zich door haar strikken. Al met al is dat de slotsom van mijn onderzoek. Ik heb met hart en ziel gezocht, maar nog altijd niet gevonden. Onder duizend mensen vond ik er maar één die ook werkelijk een mens was, maar het was geen vrouw.’
Met die passage kon ik helemaal niets.
Het vertaalteam van de NBV21 nam ook deze tekst onder de loep. Jaap van Dorp, een van de oudtestamentici die eraan meewerkten, schrijft in het vakblad Met andere Woorden
‘Het is de vraag of de auteur in 7:26 en 28 zijn eigen opvatting weergeeft of een vrouwonvriendelijke uitspraak van anderen citeert, om die vervolgens als onjuist aan de kaak te stellen.
Een belangrijk uitgangspunt binnen de NBV-vertaalmethode is oog hebben voor het genre en de stijl van de tekst. Prediker hanteert een onderzoekende stijl. Daar hoort bij dat hij bekende ‘wijsheden’ van zijn tijd erbij haalt en die vervolgens van commentaar voorziet. Lang niet altijd maakt hij dat expliciet (aanhalingstekens bestonden nog niet), en dat was ook niet nodig. Wie alert is op deze stijl vindt aanknopingspunten om zulke ‘citaten’ te herkennen, zoals in 7:26 en 7:28. Het is mooi dat dit recente inzicht in de stijl van Prediker ook tot een nieuw vertaalinzicht heeft geleid.’
Uit: Jaap van Dorp,Prediker 7:26-29 opnieuw vertaald , MAW 40/2.
Deze oude woorden zijn dan ook in de NBV21 na onderzoek heel anders vertaald. Er staat nu: ‘Altijd weer hoor ik over een vrouw die bitterder zou zijn dan de dood. Een valstrik is zij, haar hart is een klapnet en haar handen zijn ketenen. Een mens die God behaagt zal aan haar ontsnappen, maar een zondaar laat zich door haar strikken. Al met al, zegt Prediker, is wat nu volgt de slotsom van mijn onderzoek. Dit heb ik met hart en ziel onderzocht: “Onder duizend mensen vond ik er maar één die ook werkelijk een mens was, en dat was geen vrouw.” Maar ik zag dat nooit bevestigd.’
Dat werpt een heel ander licht op deze oude tekst. Hier is een man aan het woord die een in zijn tijd gangbare negatieve mening over vrouwen onderzoekt, en erachter komt dat zulke praatjes niet kloppen. Mooi en revolutionair voor iemand uit die tijd. Tegelijk is het ook nu actueel: hecht niet direct geloof aan praatjes, onderzoek eerst goed of ze wel waar zijn.
Corien Oranje
Auteur van meer dan honderd (kinder-)boeken, waaronder de BabyBijbel
