Sport en Bijbel: Winnen is belangrijker dan meedoen

Hardlopen, een wedstrijd en winnen. Drie trefwoorden die je zowel op de Olympische Spelen kunt betrekken als op de Bijbel.

De Olympische Spelen zijn oud en nieuw tegelijk. Nieuw in de huidige vorm, oud in oorsprong: ze bestaan al bijna 2800 jaar. Een groot deel van de Bijbelschrijvers moet dus al bekend zijn geweest met het fenomeen van grote sportfestijnen. Overigens niet in die zin dat ze sport een belangrijk maatschappelijk onderwerp vonden. Ze hadden er wel oog voor, en (zeker als het om Paulus gaat): ze waren er in geïnteresseerd.

Sport in de tijd van het Oude Testament
In het oude Israël kende men diverse activiteiten die (nog) niet als sportdiscipline werden gewaardeerd. Eigenlijk is er tegenwoordig – net als in de tijd van Prediker – weinig nieuws onder de zon. Jagen, worstelen, dansen, zwemmen, boogschieten, hardlopen, paardrijden, verspringen, stenen werpen of slingeren, diverse bal- en bordspelen: allerlei activiteiten die in de Bijbelse oudheid doorgaans voor de aardigheid werden beoefend. Het ging niet om het meten van sportieve prestaties.

Sport in de tijd van het Nieuwe Testament
Rond het begin van onze jaartelling krijgen sporten een competitiever karakter. Sport en sportscholen zijn dan in de landen rondom de Middellandse Zee niet meer weg te denken. Flavius Josefus beschrijft in één van zijn boeken over de geschiedenis van de Joden hoe koning Herodes om de vier jaar in Jeruzalem atletiekwedstrijden organiseerde, naar het voorbeeld van de Spelen in sommige Griekse steden. Hij liet bij die gelegenheden ook zangers, musici en andere entertainers optreden. Herodes nodigde vele beroemde sporters voor zijn wedstrijden uit, en hij beloofde grote prijzen aan degenen die de wedstrijden wisten te winnen.

Winnen begon dus een grotere rol te spelen. Maar, hoe zit het dan met winnen op de huidige Olympische Spelen? En wat zegt Paulus over winnen, als hij het heeft over hardlopers in een wedstrijd?

Winnen in Paulus’ wedstrijd
Medailles, diploma’s: Paulus gaat in zijn wedstrijd maar voor één doel: de eerste prijs. Daarvoor doe je alle trainingsarbeid. Je doet mee  aan een wedstrijd om de hoofdprijs in de wacht te slepen. Dat vindt Paulus een mooi idee. Hij vergelijkt het leven van christenen graag met een wedstrijd.

Bijvoorbeeld in zijn eerste brief aan de christenen in Korinte, een stad waar elke twee jaar grote sportwedstrijden werden georganiseerd. Paulus schrijft: “Je kunt christenen vergelijken met hardlopers die meedoen aan een wedstrijd. Net zoals hardlopers moeten wij veel opgeven in ons leven. En net als hardlopers hebben ook wij er alles voor over om de eerste prijs te winnen. Maar wij willen geen gewone prijs. Voor ons is de prijs het eeuwige leven” (1 Korintiërs 9:24-25, Bijbel in Gewone Taal).

Winnen is dus belangrijker dan meedoen. Maar, de eerste prijs in een atletiekwedstrijd win je niet zomaar. Dat is in het leven van christenen net zo. Paulus wil hier duidelijk maken: Als je de eerste prijs wilt winnen, dan zul je sterker moeten zijn dan je concurrenten. Zorg ervoor dat je tegenstanders niet verhinderen wat jij wilt bereiken. Maar ken ook jezelf: let op de tegenstand die in jezelf zit. Winnen vraagt training, zelfkennis, toewijding, zelfbeheersing, doorzettingsvermogen. Je moet er veel voor doen. Maar de uiteindelijke prijs is dan ook geen gewone prijs: het is een nieuw leven.

Dr. Jaap van Dorp is Bijbelwetenschapper bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Als vertaler werkte hij onder andere mee aan de Nieuwe Bijbelvertaling en de Bijbel in Gewone Taal.